Η ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΣΤΗ ΜΕΣΗΜΒΡΙΝΗ ΡΩΣΙΑ 1919
Αντισυνταγµατάρχης (ΠΒ) Ιωάννης Γεµενετζής Ιστορικός
Συµµαχική επέµβαση στη Ρωσία Στο τέλος του 1917 φάνηκε απαραίτητη για την επιτυχία του συµµαχικού αγώνα η αποκατάσταση του Ανατολικού Μετώπου, προς παρεµπόδιση του ανεφοδιασµού των Γερµανών από τη Ρωσία. Με τη συνθήκη του Μπρεστ-Λιτόφσκ, οι σιτοβολώνες της Ουκρανίας και της Σιβηρίας, τα πετρέλαια της Κασπίας θάλασσας και όλες οι πλουτοπαραγωγικές πηγές της απέραντης Ρωσίας θα συνέβαλαν στη συντήρηση των γερµανικών στρατευµάτων.
Τη δεδοµένη στιγµή κανείς δεν προέβλεπε το γρήγορο τερµατισµό του πολέµου, οπότε ο ανεφοδιασµός από τη Ρωσία θα συνέβαλε στην αναζωογόνηση των Γερµανοαυστριακών και στην παράταση του αγώνα. Οι Σύµµαχοι λοιπόν για την αποκατάσταση του Ανατολικού Μετώπου στηρίχθηκαν, κυρίως, στη στρατιά του Denikin, που βρισκόταν στη νότια Ρωσία, και στις δυνάµεις του Κολτσάκ, που έλεγχαν τη Σιβηρία, µε τη συµµετοχή και µιας τσεχοσλοβάκικης στρατιάς, η οποία είχε συγκροτηθεί στη Ρωσία7 . Με την υπογραφή της ανακωχής στις 11 Νοεµβρίου 1918, έπαψε να υφίσταται ο κύριος λόγος της επέµβασης των Συµµάχων στη Ρωσία, δηλαδή η ανασύσταση του Ανατολικού Μετώπου.
Στην Ευρώπη όµως είχε γίνει αντιληπτό ότι δεν ήταν δυνατό να γίνεται λόγος για ευρωπαϊκή ειρήνη, εφόσον στην ανατολή επικρατούσε το µπολσεβικικό χάος. Η πρώτη γνώµη που διαµορφώθηκε ήταν ότι επιβαλλόταν η άµεση ένοπλη επέµβαση για την κατάπνιξη του κοµουνισµού στη Ρωσία και την επιβολή µιας δηµοκρατικής τάξης.
Η γνώµη αυτή εγκαταλείφθηκε γιατί, λόγω του κάµατου από τον τετραετή πόλεµο, κανείς από τους Συµµάχους δε δεχόταν να αναλάβει τις ευθύνες µιας στρατιωτικής ενέργειας, που, λόγω των ιδιαίτερων γεωγραφικών συνθηκών της Ρωσίας, θα προσλάµβανε αναγκαστικά γιγαντιαίες διαστάσεις. Η δεύτερη γνώµη –που υιοθέτησε η Αγγλία– ήταν να οργανωθεί µία συνεχής ζώνη αποµόνωσης από τη Βαλτική µέχρι τη Μαύρη Θάλασσα, που θα παρεµπόδιζε την επέκταση του κοµουνισµού προς το νότο και τη δύση και, επιπλέον, θα άφηνε ελεύθερη και χωρίς ξένες επεµβάσεις την εξέλιξη της πολιτικής κατάστασης στη Ρωσία.
Ως παράγοντες για την ίδρυση της πιο πάνω ζώνης υπολογίζονταν η Πολωνία και η Ρουµανία. Αλλά και η γνώµη αυτή αποδείχθηκε ότι ήταν ανεφάρµοστη, γιατί η µεν Πολωνία µόλις τότε συγκροτούταν σε κράτος και ήταν απασχοληµένη µε τους Γερµανούς, η δε Ρουµανία εξουθενωµένη από τη γερµανική κατοχή που είχε προηγηθεί επιτηρούσε τα ουγγρικά σύνορα και ήταν ανίκανη για σοβαρή δράση. Με την επικράτηση των Μπολσεβίκων, τα µεγάλα οικονοµικά συµφέροντα των Συµµάχων στη Ρωσία, ιδιαίτερα των Γάλλων, πλήττονταν από την κατηγορηµατική άρνηση των Μπολσεβίκων να αναγνωρίσουν τα χρέη της τσαρικής Ρωσίας προς τους Συµµάχους.
Η Γαλλία, η Μεγάλη Βρετανία και οι Ηνωµένες Πολιτείες χορηγούσαν στη Ρωσία τεράστιες ποσότητες πυροµαχικών, στρατιωτικού υλικού και τροφίµων. Η πληρωµή αυτών των αγορών γινόταν από την τσαρική κυβέρνηση µε δάνεια, τα οποία οι Μπολσεβίκοι δεν αναγνώριζαν. Ο Στρατηγός Franchet d’ Espérey είχε αντιταχθεί από τον Οκτώβριο του 1918 στα σχέδια των Συµµάχων να επέµβουν στη Ρωσία, πριν ακόµα συναφθεί η ανακωχή µε τη Γερµανία.
Στις 27 Οκτωβρίου ο πρωθυπουργός της Γαλλίας Clemenceau τον είχε ενηµερώσει για τις προθέσεις των Συµµάχων να επέµβουν µε κύριο σκοπό, όπως έλεγε, «να συνεχίσουµε εκεί την πάλη κατά των Κεντρικών ∆υνάµεων, αλλά και όπως πραγµατοποιήσουµε τον οικονοµικό αποκλεισµό του Μπολσεβικισµού και να προκαλέσουµε την πτώση του» 8 . Ο Franchet d’ Espérey τόνισε ότι τα στρατεύµατά του δεν επαρκούσαν προκειµένου να εισέλθουν στην παγωµένη αυτή χώρα, ιδίως µέσα στο χειµώνα. Θα µπορούσαν µόνο να κρατήσουν την Οδησσό και τα γειτονικά λιµάνια. Επίσης, υποστήριξε ότι τα στρατεύµατα αυτά θα έβλεπαν δυσάρεστα τις επιχειρήσεις ή την κατάληψη της Ουκρανίας και Ρωσίας αντί να εισέλθουν θριαµβευτές στη Γερµανία, και αυτό θα είχε ως αποτέλεσµα τον κίνδυνο να προκληθούν σοβαρά επεισόδια εντός του στρατεύµατος9 .Στις 18 ∆εκεµβρίου 1918 αποβιβάστηκε στην Οδησσό η 156η Γαλλική Μεραρχία υπό τον Στρατηγό Μποριούς, υπό την προστασία µιας µοίρας του γαλλικού στόλου µε τον Ναύαρχο Λεζαί, κατά τη στιγµή που ο Petliura κατείχε τα τρία τέταρτα της πόλης (Σχεδιάγραµµα 1). Στις 26 ∆εκεµβρίου τµήµατα της µεραρχίας αποβιβάστηκαν στη Σεβαστούπολη. Μια ακόµη γαλλική µεραρχία, η 30η, υπό τον Στρατηγό Nerel, στάλθηκε από τη Ρουµανία.
Η σύνθεση των δύο γαλλικών µεραρχιών ήταν ατελής, γιατί είχε αρχίσει η αποστράτευση του γαλλικού στρατού (το σύνολο των δύο µεραρχιών ήταν 12 τάγµατα µε 30 τυφέκια κάθε λόχος).
Στις 10 Ιανουαρίου 1919 έφτασε στην Οδησσό ο Στρατηγός D’ Anselme µε το επιτελείο της 1ης Οµάδας Μεραρχιών (1η O.M.). Επιτελάρχης ήταν ο Γάλλος Συνταγµατάρχης Φρεϊντεµπέρκ, προκειµένου να ασκήσει τη διοίκηση των συµµαχικών δυνάµεων στη Μεσηµβρινή Ρωσία, υπό την εποπτεία του Γάλλου Στρατηγού Berthelot, διοικητού της Στρατιάς ∆ουνάβεως10 .
Οι δυνάµεις ήταν:
• Η 156η Γαλλική Μεραρχία υπό τον Στρατηγό Μποριούς (175ο, 176ο Συντάγµατα Πεζικού και 1ο Αφρικανικό Σύνταγµα Μετόπισθεν).
• Η 30η Γαλλική Μεραρχία υπό τον Στρατηγό Nerel (40ο, 58ο, και 61ο Συντάγµατα Πεζικού).
• Η 16η Γαλλική Αποικιακή Μεραρχία.
• Το 4ο Σύνταγµα Έφιππων Κυνηγών Αφρικής.
• ∆ύο µοίρες αεροπλάνων και Όρχος Αεροπορίας υπό τον Ταγµατάρχη Σε.
• Η 4η Πολωνική Μεραρχία που βρισκόταν στην Οδησσό υπό τον Στρατηγό Ζελιγκόγσκυ (έλαβαν µέρος στις επιχειρήσεις µόνο δύο τάγµατα, δύο ίλες και δύο πυροβολαρχίες).
• Τα τµήµατα της Ρωσικής Εθελοντικής Στρατιάς (ΡΕΣ) του Denikin, τα οποία βρίσκονταν στην Οδησσό υπό τον Στρατηγό Τσιµανόβσκυ και αυτά που βρίσκονταν στην Κριµαία υπό τον Στρατηγό Μπορόσκυ.
• Το Α΄ ΣΣ υπό τον Στρατηγό Νίδερ, αποτελούµενο από τις Ι, ΙΙ και ΧΙΙΙ Μεραρχίες, που προπαρασκευάζονταν στη Μακεδονία για την αποστολή τους στην Οδησσό (έλαβαν µέρος οι ΙΙ και ΧΙΙΙ Μεραρχίες, δυνάµεως 23.351 ανδρών.
Η Ι Μεραρχία δεν έλαβε µέρος στις επιχειρήσεις και παρέµεινε συγκεντρωµένη στην Καβάλα). Κατά την περίοδο αυτή οι Μπολσεβίκοι στο Κίεβο διέθεσαν από την κεντρική Ρωσία τέσσερα συντάγµατα τακτικού στρατού των Σοβιέτ, που υπήρξαν ο πυρήνας της τοπικής στρατολογίας οπαδών των Μπολσεβίκων.
Με αυτό τον τρόπο δηµιουργήθηκαν τρεις στρατιές (Σχεδιάγραµµα 2)
:• Η 1η Στρατιά του Κέντρου ή Στρατιά του Κιέβου. Η συνολική δύναµή της ήταν 45.000 άνδρες, µε ανάλογο πυροβολικό διαφόρων διαµετρηµάτων και ιππικό.
• Η 2η Στρατιά ή Στρατιά Χαρκόβου. Η συνολική δύναµή της ήταν 83.000 άνδρες και αποτελούταν από τρία σώµατα στρατού. Το πρώτο υπό τον Αταµάνο Γρηγόριεφ11 , το δεύτερο υπό τον Μανκό και το τρίτο υπό τον Ντιµπένκο.
• Η 3η Στρατιά ή Στρατιά Βινίτσης. Η συνολική δύναµή της ήταν 71.000 άνδρες12 . Οι δυνάµεις των Μπολσεβίκων βρίσκονταν σε αγώνα εναντίον των Ουκρανών του Petliura.
Τις συµµαχικές δυνάµεις αντιµετώπισε το Σώµα Στρατού του Αταµάνου Γρηγορίεφ, συνολικής δύναµης 31.000 ανδρών13 .
Οι γαλλικές δυνάµεις αρχικά επιζήτησαν τη σύµπραξη των δυνάµεων του Denikin, οι οποίες µάχονταν κατά των αυτονοµιστών του Petliura. Με αυτό τον τρόπο έστρεψαν τον Petliura εναντίον τους. Ήταν ένα σοβαρό σφάλµα, γιατί ο Petliura είχε µεγάλη επιρροή στο λαό της Ουκρανίας, και η αντίθεση αυτή συνέτεινε, εκτός των άλλων λόγων, στη σύµπραξη των Ουκρανών µε τους Μπολσεβίκους εναντίον των Συµµάχων. Ο εργατικός πληθυσµός της Οδησσού και των άλλων πόλεων είχε στην κατοχή του οπλισµό και ήταν πρόθυµος να συµπράξει µε τους Μπολσεβίκους.
Η προπαγάνδα και η διάβρωση των συµµαχικών δυνάµεων στην Οδησσό άρχισε αµέσως από τους πράκτορες του Σοβιέτ, που διέδιδαν µεταξύ των στρατιωτών και των ναυτών ότι τους έστειλαν να θυσιαστούν µακριά από την πατρίδα τους για τα συµφέροντα των Γάλλων τραπεζιτών και βιοµηχάνων14 .
Το Ελληνικό Εκστρατευτικό Σώµα
Η ελληνική κυβέρνηση και συγκεκριµένα ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος έκρινε απαραίτητη την ελληνική συµµετοχή στην εκστρατεία στην Ουκρανία, προκειµένου να εξασφαλίσει την υποστήριξη των Συµµάχων στην εκπλήρωση των εθνικών διεκδικήσεων. Μετά τις διαπραγµατεύσεις που έγιναν στο Παρίσι το του 1918 µεταξύ των Συµµάχων και της Ελλάδας, ο πρωθυπουργός της Γαλλίας Clemenceau και ο υπουργός Εξωτερικών Pisson διαβεβαίωσαν τον Έλληνα πρεσβευτή στο Παρίσι Α. Ρωµανό ότι η Γαλλία θα υποστηρίξει τις ελληνικές διεκδικήσεις στη Θράκη και στη Σµύρνη εάν η Ελλάδα συµµετάσχει στην εκστρατεία στη Μεσηµβρινή Ρωσία. Κατόπιν των παραπάνω15 , αποφασίστηκε να σταλεί στην Ουκρανία το Α΄ ΣΣ κατάλληλα συµπληρωµένο και οργανωµένο για την εκτέλεση της υπερπόντιας αυτής αποστολής.
∆ιοικητής του Σώµατος τοποθετήθηκε ο Στρατηγός Κωνσταντίνος Νίδερ. Ο Στρατηγός Νίδερ παρέµεινε στη διοίκηση του Σώµατος µέχρι την 21η Μαΐου 1919, οπότε και αντικαταστάθηκε από τον Υποστράτηγο Ιάκωβο Νεγρεπόντη.
Έδρα του Στρατηγείου του Σώµατος παρέµεινε η πόλη της Καβάλας µέχρι τη 13η Μαρτίου 1919, οπότε και µεταφέρθηκε στην Οδησσό της Ουκρανίας.
Στο Α΄ ΣΣ υπάγονταν οι εξής δυνάµεις:
• Η Ι Μεραρχία, η οποία δεν έλαβε µέρος, αλλά παρέµεινε συγκεντρωµένη στην Καβάλα, αναµένουσα τη µεταφορά της στη Μεσηµβρινή Ρωσία.
• Η ΙΙ Μεραρχία υπό τον Στρατηγό Νικόλαο Βλαχόπουλο, που περιελάµβανε τα 1ο, 7ο και 34ο Συντάγµατα Πεζικού, τις ΙΙα και ΙΙβ Μοίρες Ορειβατικού Πυροβολικού και τους 5ο και 6ο Λόχους Μηχανικού.
• Η ΧΙΙΙ Μεραρχία υπό τον Στρατηγό Ιάκωβο Νεγρεπόντη, που περιελάµβανε τα 2ο και 3ο Συντάγµατα Πεζικού, το 5/42 Σύνταγµα Ευζώνων, και τις ΧΙΙΙα και ΧΙΙΙβ Μοίρες Ορειβατικού Πυροβολικού16 .
Μετά την αναδιοργάνωση και τη συµπλήρωση των µονάδων του Α΄ ΣΣ σε προσωπικό, κτήνη και κάθε είδους υλικό και οχήµατα, άρχισε η µεταφορά του στη Ρωσία. Ο ανεφοδιασµός των ελληνικών στρατευµάτων θα εξασφαλιζόταν από τη γαλλική υπηρεσία, µε εφόδια που θα συγκεντρώνονταν στην Οδησσό.
Η είσοδός τους στον αγώνα γινόταν αµέσως µετά την άφιξή τους κατά µικρά τµήµατα υπό γαλλική διοίκηση. Ανεξάρτητα από την έκβαση της συµµαχικής επέµβασης, οι ελληνικές δυνάµεις επέδειξαν γενναιότητα και ηρωισµό κατά την τρίµηνη παραµονή τους στη νότια Ρωσία. Η δράση και το συνολικό τους έργο αντικατοπτρίζεται στα ιδιαιτέρως θερµά σχόλια της Ανώτερης ∆ιοίκησης των συµµαχικών στρατευµάτων, του Αρχηγού του Επιτελείου του ρουµανικού στρατού, του ∆ιοικητού της V Μεραρχίας της ΡΕΣ και της γαλλικής βουλής. O διοικητής των συµµαχικών στρατευµάτων Γάλλος Στρατηγός DAnselme σε διαταγή του την 1/14η Μαρτίου 1919 αναφέρεται, µεταξύ άλλων, στην εξαίρετη δράση του ελληνικού τάγµατος στη Χερσώνα17 , καθώς και του Συνταγµατάρχου Μανέτα στην Οδησσό.
Ο Στρατηγός Claudel, που διαδέχτηκε τον D’ Anselme, σε διαταγή του στις 24 Ιουνίου 1919 εκφράζει την πλήρη ευαρέσκειά του για τις θαυµάσιες στρατιωτικές αρετές που επέδειξαν τα ελληνικά στρατεύµατα, οι οποίες προκάλεσαν το θαυµασµό όλων των γαλλικών δυνάµεων που βρίσκονταν σε επαφή µαζί τους18 .
Ο Αρχηγός του Επιτελείου του ρουµανικού στρατού, κατά την αποχώρηση του ΕΕΣ από τη Ρουµανία, εκφράζει το θαυµασµό του µε έγγραφο του προς τον διοικητή των ελληνικών δυνάµεων στη Βεσσαραβία Στρατηγό Ιάκωβο Νεγρεπόντη19 . Η V Mεραρχία των Ρώσων Εθελοντών µε έγγραφό της στις 31 Μαρτίου προς τον ∆ιοικητή του 2ου Συντάγµατος εξέφρασε το θαυµασµό της για τα ελληνικά στρατεύµατα20 .
Η συµβολή του ελληνικού στρατού στη Μεσηµβρινή Ρωσία αναγνωρίστηκε ιδιαίτερα από τη γαλλική βουλή κατά τις διάφορες συνεδριάσεις της. Στη συνεδρίαση της 24ης Μαΐου 1919, συζητήθηκε το θέµα της εκστρατείας στη Μεσηµβρινή Ρωσία. O Γάλλος Υπουργός Στρατιωτικών δήλωσε ότι ο ελληνικός στρατός πολέµησε ανδρείως και εξέφρασε την ευγνωµοσύνη του τόσο προς τους Γάλλους όσο και προς τους Έλληνες στρατιώτες.
Ο Υπουργός Εσωτερικών δήλωσε ότι η Γαλλία δεν έχει καλύτερο, πιστότερο και γενναιότερο σύµµαχο από την Ελλάδα, την οποία βρίσκει πάντα στο πλευρό της, και είναι ευτυχής να την ευχαριστήσει από του βήµατος εκ µέρους της γαλλικής κυβέρνησης21 . Τέλος, ο Γάλλος βουλευτής Κεγκουεζαί, ο οποίος µετέβη στην Κριµαία και Οδησσό ως µέλος Κοινοβουλευτικής Επιτροπής για την εξέταση της συµµαχικής υπόθεσης στη Ρωσία, εξήρε τα ελληνικά στρατεύµατα, καθώς όπου και να βρέθηκε άκουσε να µιλούν για αυτά µε τους µεγαλύτερους επαίνους22 .
Όπως προαναφέρθηκε, στις 19 Ιανουαρίου 1919 άρχισε η µεταφορά του ΕΕΣ, ατµοπλοϊκώς, στα λιµάνια της Μεσηµβρινής Ρωσίας. Οι µονάδες του υπάγονταν στην 1η Γαλλική Ο.Μ. και πολέµησαν κατά των Μπολσεβίκων στη Χερσώνα, στην Κριµαία και βορείως της Οδησσού, υπό γαλλική διοίκηση.
Οι κυριότερες επιχειρήσεις ήταν:
• Επιχειρήσεις στη Χερσώνα (17/30 Ιανουαρίου µέχρι 25 Φεβρουαρίου/10 Μαρτίου 1919).
• Κατοχή και εγκατάλειψη του Νικολάιεφ (17 Φεβρουαρίου/2 Μαρτίου µέχρι 1/14 Μαρτίου 1919).
• Επιχειρήσεις στο Βασιλίνιβο και Μπερεζόβκαν (8/21 Φεβρουαρίου µέχρι 5/18 Μαρτίου 1919).
• Επιχειρήσεις στη Σέρµπκα και Μπολ Μπουγιαλίκ (6/19 Μαρτίου µέχρι 21 Μαρτίου/3 Απριλίου 1919).
• Επιχειρήσεις στις διαβάσεις της λίµνης Τιλιγκιούλ (1/14 Μαρτίου µέχρι 22 Μαρτίου/4 Απριλίου 1919).
• Σύµπτυξη προς Βεσσαραβία (19 Μαρτίου/1 Απριλίου µέχρι 29 Μαρτίου/11 Απριλίου 1919).
• Επιχειρήσεις στην Κριµαία (11/24 Μαρτίου µέχρι 15/28 Απριλίου 1919).
• Παραµονή στη Βεσσαραβία και αποχώρηση του ΕΕΣ (29 Μαρτίου/11 Απριλίου µέχρι 4/17 Ιουλίου 1919). Σε όλες σχεδόν τις παραπάνω επιχειρήσεις τα ελληνικά στρατεύµατα έλαβαν µέρος εντασσόµενα σε µικτά συµµαχικά αποσπάσµατα µε Γάλλο επικεφαλής. Η συνεργασία µεταξύ των ελληνικών και γαλλικών στρατευµάτων σε γενικές γραµµές ήταν αρµονική. Μη λησµονούµε ότι ο ελληνικός στρατός ήταν οργανωµένος σύµφωνα µε τα γαλλικά στρατιωτικά πρότυπα. Η µειωµένη όµως σύνθεση των γαλλικών µεραρχιών είχε ως αποτέλεσµα το κύριο βάρος των επιχειρήσεων να αναλαµβάνεται από τα διαθέσιµα ελληνικά στρατεύµατα. Παράλληλα, ο Γάλλος διοικητής των µικτών συµµαχικών αποσπασµάτων ήταν συχνά κατώτερος σε βαθµό από τον Έλληνα επικεφαλής των ελληνικών δυνάµεων.
Η άνιση αυτή χρησιµοποίηση των ελληνικών δυνάµεων αλλά και τα σοβαρά προβλήµατα ανεφοδιασµού προκάλεσαν την αντίδραση της ελληνικής κυβέρνησης το Μάρτιο του 191923 . Η απάντηση του Στρατηγού D’ Anselme προς τον Πρόεδρο της ελληνικής κυβέρνησης ήταν ότι αδυνατούσε να χρησιµοποιήσει στις επιχειρήσεις γαλλική δύναµη ίση προς την ελληνική. Κάθε φορά όµως που θα ενεργούν µόνο ελληνικές δυνάµεις η διοίκηση θα ανατίθεται σε Έλληνα αξιωµατικό24 .
Μόνο µετά τον Απρίλιο του 1919 κατά την παραµονή του ΕΕΣ στη Βεσσαραβία, τα ελληνικά στρατεύµατα τέθηκαν υπό τις άµεσες διαταγές του διοικητού του Α΄ ΣΣ Στρατηγού Κ. Νίδερ25 .
Μετά από τρίµηνη παραµονή στο ρουµανικό έδαφος, οι µονάδες του Α΄ ΣΣ άρχισαν να µεταφέρονται στη Μικρά Ασία. Στις 4 Ιουλίου 1919 αναχώρησε από το Γαλάζιο της Ρουµανίας το τελευταίο ελληνικό τµήµα για τη Μικρά Ασία
Η συνεργασία µεταξύ των ελληνικών και γαλλικών στρατευµάτων σε γενικές γραµµές ήταν αρµονική. Αναµφίβολα υπήρξαν διάφορες προστριβές, οι οποίες οφείλονταν, κυρίως, στην ψυχολογική πίεση του πολέµου, αλλά και στη διαβρωτική προπαγάνδα των Μπολσεβίκων26 .
Το πιο τρανταχτό παράδειγµα ήταν η στάση των Γάλλων ναυτών στο λιµάνι της Σεβαστούπολης τον Απρίλιο του 1919 (εικ. 1). Τα πληρώµατα των γαλλικών θωρηκτών «Φρανς», «Ζαν Μπαρτ», «Βερντέν», «Ζουστίς» και «Μιραµπώ» στασίασαν.
Οι ναύτες ενώθηκαν µε τους µπολσεβίκους εργάτες, ύψωσαν κόκκινες σηµαίες και διαδήλωναν στους δρόµους φωνάζοντας «Ζήτω οι Μπολσεβίκοι», «Κάτω η Ελλάς», «Κάτω η Ρουµανία».
Ο Γάλλος φρούραρχος Ταγµατάρχης De Villepin διέταξε τον 10ο Λόχο του 2ου Ελληνικού Συντάγµατος να διαλύσει τη διαδήλωση. Αποτέλεσµα ήταν ο τραυµατισµός πέντε Γάλλων ναυτών. Οι Γάλλοι ναύτες επέστρεψαν στα πλοία τους και απείλησαν να βοµβαρδίσουν την πόλη.
Το επεισόδιο έληξε κατόπιν παρέµβασης του Άγγλου Ναυάρχου Κάλθορπ, ο οποίος κατέφθασε στο λιµάνι της Σεβαστούπολης έγκαιρα πριν το υπόψη επεισόδιο λάβει γιγαντιαίες διαστάσεις27
. Η συνολική δύναµη των ελληνικών στρατευµάτων σύµφωνα µε το ιστορικό ηµερολόγιο του Α΄ ΣΣ κατά την 6/19η Μαΐου 1919 ανερχόταν σε 23.351 άνδρες, εκ των οποίων 842 αξιωµατικοί και 22.509 οπλίτες.
Οι συνολικές απώλειες ήταν 1.055 άνδρες. Στον παρακάτω πίνακα φαίνονται αναλυτικά οι απώλειες.
Στατιστικά οι απώλειες επί του συνόλου της ελληνικής δύναµης ήταν 4,70%, εκ των οποίων 5,70% αξιωµατικοί και 4,47% οπλίτες28 .
Οι κυριότερες όµως απώλειες πρέπει να επικεντρωθούν στον ανθούντα ελληνικό πληθυσµό της Ρωσίας. Η ελληνική µειονότητα υπέστη σφαγές, λεηλασίες και ένα µεγάλο µέρος εκδιώχθηκε από τη Μεσηµβρινή Ρωσία, το οποίο στη συνέχεια κατέφυγε στην Ελλάδα.εκστρατεία.
Ουσιαστικά οι Μπολσεβίκοι συνέχισαν την εξωτερική πολιτική των Τσάρων, η οποία προσέβλεπε στην επέκταση της Ρωσίας προς τις θερµές θάλασσες. Απότοκο της πολιτικής αυτής ήταν η φιλοτουρκική στάση των Μπολσεβίκων.
Η ελληνική συµµετοχή στην εκστρατεία µπορεί να θεωρηθεί επιβεβληµένη µέσα από την οπτική γωνία της πολιτικής σκοπιµότητας.
Η ελληνική κυβέρνηση την εποχή εκείνη απέβλεπε στην απελευθέρωση και προσάρτηση στην Ελλάδα της Ανατολικής Θράκης και της περιοχής της Σµύρνης. Επιδιώξεις οι οποίες θα µπορούσαν να υλοποιηθούν µόνο µε την υποστήριξη των Συµµάχων. Ανεξάρτητα από το αποτέλεσµα της συµµαχικής εκστρατείας, η άριστη εµφάνιση και η ισχυρή συνοχή των ελληνικών µονάδων, η πειθαρχία, ο ηρωισµός των ανδρών και η αξία των στελεχών ενίσχυσαν τις αντιλήψεις των Συµµάχων για την υψηλή αξία του ελληνικού στρατού και του ελληνικού παράγοντα γενικότερα.
Η εκστρατεία στη Μεσηµβρινή Ρωσία ήταν η πρώτη υπερπόντια αποστολή των ελληνικών δυνάµεων. Στο πλαίσιο αυτής της εκστρατείας είδαµε την αρµονική σε γενικές γραµµές συνεργασία µεταξύ γαλλικών και ελληνικών στρατευµάτων. Αναµφίβολα υπήρξαν και µελανά περιστατικά στη διάρκεια αυτής της συνεργασίας, τα οποία όµως δεν πρέπει να αµαυρώσουν τη συνολική εικόνα.
Τα όποια αρνητικά σχόλια για τη γαλλική διοίκηση πρέπει να τα εξετάσουµε λαµβάνοντας υπόψη τις δυσµενείς συνθήκες διεξαγωγής της εκστρατείας και, κυρίως, την έλλειψη πληροφοριών. Η συµµετοχή του ΕΕΣ, παρά τις απώλειες, ενίσχυσε το κύρος του ελληνικού κράτους και εξύψωσε το γόητρο του ελληνικού στρατού. Παράλληλα, ενίσχυσε τους δεσµούς της Ελλάδας µε τη Γαλλία και εξασφάλισε την υποστήριξη της δεύτερης στις εθνικές µας διεκδικήσεις.
Η ηρωική δράση του ΕΕΣ αναγνωρίσθηκε από όλους τους Συµµάχους και ιδιαίτερα από τους Γάλλους. Ως επίλογος παρατίθεται η διαταγή της 1ης Ο.Μ. στις 24 Ιουνίου 1919, όταν αποχώρησε το Α΄ ΣΣ30: «Τη στιγµή αυτή που τα ελληνικά στρατεύµατα αποχωρίζονται οριστικά από την Ι.Ο.Μ. ο Στρατηγός Claudel εκφράζει προς αυτά την πλήρη ευαρέσκειά του για τις θαυµάσιες στρατιωτικές αρετές που επέδειξαν στη Βεσσαραβία κάτω από τις διαταγές του. Αφού επί πολλούς µήνες έδειξαν την αξία τους και τη συναδελφικότητα τους µαχόµενα µαζί µε τα γαλλικά στρατεύµατα κάτω από τις διαταγές του Στρατηγού D’ Anselme, έδωσαν το ωραιότερο παράδειγµα καρτερικότητας και λαµπρής διαγωγής.
Η διαγωγή τους προκάλεσε το θαυµασµό όλων των γαλλικών τµηµάτων που βρίσκονταν σε επαφή µε αυτά. Ο Στρατηγός Claudel χαιρετά τις ένδοξες σηµαίες τους, απευθύνει προς άπαντες τους αξιωµατικούς, υπαξιωµατικούς και στρατιώτες τις θερµές τους ευχαριστίες. Εύχεται σε αυτούς από καρδιάς και εξ ονόµατος όλων των Γάλλων συναδέλφων του, την επιτυχή εξακολούθηση του λαµπρού τους έργου, µέχρι τη θριαµβευτική επάνοδό τους στις εστίες τους».
0 comments:
Δημοσίευση σχολίου