Χρειάστηκε εκ των πραγμάτων να επισκεφτώ δυο τρεις φορες τις τελευταίες μέρες τα ράφια της βιβλιοθήκης μου που φιλοξενούν τα περί Εθνικής Αντίστασης βιβλία. Αγαπημένοι τόμοι ανοίχτηκαν και τσαλακωμένες σελίδες ξαναδιαβάστηκαν, συγχωρείστε με λοιπόν αλλά λόγω συναισθηματικής φορτίσεως το σημερινό κείμενο θα είναι για τον Αρη.
Αρης Βελουχιώτης, μια από τις πιο μυθικές και αντιφατικές προσωπικότητες του εικοστού αιώνα για την χώρα μας. Στυγνός εγκληματίας για τους εχθρούς του, μέγιστος λαϊκός ηγέτης για τους φίλους - αποκηρυγμένος από το ίδιο του το κόμμα αλλα τα καντήλια εξακολουθούν να καίνε ολημερίς μπροστά από την φωτογραφία του σε χωριά της Ευρυτανιας και της Ναυπακτίας.
Ο κατά κόσμον Θανάσης Κλάρας, γεννημμένος το 1905 στην Λαμια, οργανωμένος από νωρις στο ΚΚΕ, ήταν πάντοτε “pain in the ass” για το κόμμα. Αψυς, θορυβώδης, πάντοτε υπέρ της βίας και της δράσης, διαφωνών μονίμως (εξ’ ου και το παρατσούκλι “Μιζέριας”), “εκδιώχθηκε” στο τέλος του 1941 από την Κ.Ε. του κόμματος στα βουνά με σκοπό την δημιουργία αντάρτικου στρατού.
Στην ουσία τον ξαπόστειλαν για να μην το έχουν στα πόδια τους, αναθέτοντας του μια αποστολή στην οποία πίστευε μόνο ο ίδιος.
Με μόνο συμπαραστάτη στην αρχή τον Γιώργο Χουλιάρα (”Περικλής”), αλώνιζε για μήνες την ορεινη Ευρυτανία εως ώτου πείσει τους πρώτους χωρικούς να τον ακολουθήσουν. Αρχικά η εκτέλεση του τσιφλικά και Ιταλόφιλου Μαραθέα και οριστικά ο Γοργοπόταμος το Νοέμβρη του ‘42 είναι οι πράξεις που εγκαθιδρύουν στην συνείδηση του λαού τον Αρη ως ηγέτη και τον ΕΛΑΣ ως αντάρτικο στρατο. Τhe rest is history.
Δεν έχω καμμιά φιλοδοξία με το παρόν κείμενο να περιγράψω την ζωη και τα έργα του Αρη (θα χρειαζομουν μήνες), ούτε να αναλύσω τον ιδιόμορφο χαρακτηρα του. Ολα υπαρχουν στα βιβλία. Μια άλυτη απορία μου θα προσπαθήσω μόνο να παραθέσω.
Είναι γνωστό ότι ο Αρης ήταν κάθετα αντίθετος σε όλες σχεδον τις αποφασεις και τους χειρισμούς της ΕΑΜικης ηγεσίας, ειδικά από το Λίβανο και μετά. Ηταν ο μόνος ίσως που έβλεπε καθαρά την πρόθεση των Αγγλων να μην επιτρέψουν με κανένα τρόπο την εγκαθίδρυση στην Ελλαδα λαϊκής δημοκρατίας. Η αντιπάθεια με την ηγεσια βέβαια ήταν αμοιβαία, για το λόγο αυτό οι Σιάντος, Ιωαννίδης και λοιποί προσπαθούσαν να τον έχουν όσο πιο μακριά γίνεται απο τα πόδια τους, με αποκορυφωμα την αποστολη του να πολεμησει τον Ζερβα στην Ηπειρο ενω στην Αθήνα μαίνονταν τα Δεκεμβριανά.
Ολο αυτό το διάστημα της έντονης διαφωνίας του για την μετατόπιση του βάρους του αγώνα από το στρατιωτικό σκέλος στο πολιτικο (αρχες 1944 έως την αποστράτευση τον Φεβρουάριο του 1945), ο Αρης βομβαρδιζε την Κ.Ε. και τα κομματικά όργανα με γραπτές και προφορικές αντιρρήσεις. Παρ’ όλο που στις κατ’ ιδίαν συζητήσεις ήταν λαύρος και απειλητικός για την ηγεσία, δεν διανοήθηκε ποτέ να κάνει το ίδιο και στις επίσημες συνομιλίες και αναφορές του (σίγουρα σε αυτό έπαιξε ρόλο η μετριοπάθεια του στρατηγού Σαράφη ο οποίος, ως Στρατιωτικός Διοικητής, γνωριζε και φιλτραριζε τις απόψεις του).
Μετά τα Δεκεμβριανά, και ενώ τα πράγματα βάδιζαν προς την συμφωνία της Βάρκιζας, ο Αρης διατηρούσε ουσιαστικό έλεγχο στο μεγαλύτερο τμήμα του ΕΛΑΣ. Στο μυαλό του η εικόνα ήταν απολύτως ξεκάθαρη για το τι θα συνέβαινε μετά την αποστράτευση. Δεν προχώρησε όμως και πάλι σε καμμία κίνηση αλλαγής της κατάστασης αλλά αφέθηκε να βυθίζεται στους προσωπικούς του εφιάλτες. Είναι γνωστό ότι την ημέρα που έπρεπε, ως Καπετανιος του γενικού Αρχηγείου, να υπογράψει την Διαταγή Αποστράτευσης του ΕΛΑΣ, δεν πάτησε στο Αρχηγείο αλλα καθόταν σε μια ταβέρνα και τα έπινε παρέα με τους Μαυροσκούφηδες, χρειάστηκε δε να πάει προσωπικά ο Σαράφης και να τον παρακαλέσει (κυριολεκτικά) για να υπογράψει. Εκεί ίσως τέλειωσαν όλα.
Ακόμη και μετά την Βάρκιζα όμως, και ενω η απόγνωση του τον οδήγησε στην απέλπιδα προσπάθεια της δημιουργίας του νέου ΕΛΑΣ, η συμπεριφορά και οι κινήσεις του δεν θα εξηγηθούν ποτέ. Προφανώς η μεγάλη εσωτερική του πάλη δεν τον άφησε να δει τα πραγματα καθαρά και να πάρει σωστές αποφάσεις. Ολο το διάστημα από τον Μαρτιο του 1945 έως την 15η Ιουνίου που αυτοκτονεί κυκλωμένος από παντού, οι κινήσεις του είναι νευρικές και δυσεξήγητες. Από τη μια πλευρά προσπαθεί να μαζέψει τους παλιούς αντάρτες (οι οποίοι πλέον όμως φοβούνται να πάνε ενάντια στην επίσημη γραμμή του κόμματος), από την άλλη χανει ένα μήνα κινούμενος από πόλη σε πόλη οπου υποτίθεται ότι θα τον περίμενε γραπτή σύνδεση για κόμμα του εξωτερικου - λες και χρειαζόταν ο Αρης συστατική επιστολή! (άλλωστε, την μία ημέρα που πέρασε τα Αλβανικά σύνορα τον Μάιο του 1945 έτυχε θριαμβευτικής υποδοχής και φιλοξενίας).
Η κατάληξη όλων αυτών γνωστή: η απογνωσμένη, αλλοπρόσαλη κυκλική πορεία του Ιουνίου, η προδοσία και ο εγκλωβισμός στον βράχο της Μεσούντας, η αυτοκτονία του Αρη και του Τζαβέλλα.
Σίγουρα καταλυτικός παράγοντας τις τελευταίες αυτές ημέρες ήταν η δημοσιευμένη στον Ριζοσπάστη διαγραφή του από το κόμμα. Εαν πιστέψουμε ότι πρόθεση του Αρη από αρχές Μαίου και μετά ήταν η επιστροφή στην Αθήνα για να συνομιλήσει με τον Ζαχαριάδη, η διαγραφή από τον ίδιο τον Γενικό Γραμματέα ια μπορούσε να είναι η χαριστική βολή.
Για έναν συνηθισμένο άνθρωπο, όλα αυτά είναι πάρα πολλά. Για τον χαλύβδινο Αρη όμως? Πως είναι δυνατόν ο ατσάλινος αυτός άνθρωπος που στην ουσία μονος του δημιουργησε τον ΕΛΑΣ των δεκάδων χιλιάδων πειθαρχημένων στρατιωτών, να αφήσει να καταστραφεί η ζωη και το έργο του μένοντας τυφλά προσκολημμένος σε μια ανούσια κομματική πειθαρχία?
Για τον συνεπή μελετητή, η θεωρητική απάντηση είναι εύκολη:
1. Ο Αρης αισθανόταν πάντοτε μειονεκτικά απέναντι στα σκληροπυρηνικά στελέχη του ΚΚΕ λόγω της “δήλωσης αποκήρυξης του κόμματος” που υπέγραψε επί Μεταξά προκειμένου να βγεί από τις φυλακές της Κέρκυρας (κατ’ εντολή του Ζαχαριάδη ή με δική του πρωτοβουλία? …δεν θα μάθουμε ποτέ). Αυτό είναι αδιαμφισβήτητο πλέον. Συνεπως, η καταπάτηση για μια ακόμη φορά των αποφάσεων θα του στερούσε δια παντός την πολυπόθητη για αυτόν κομματική νομιμότητα.
2. Ο αναμφισβήτητος θαυμασμός και η πίστη του προς τον Ζαχαριάδη τον εγκλώβισαν εως τις τελευταίες του ώρες στην έωλη πεποίθηση ότι, εαν κατάφερνε να τον συναντήσει και να του αναπτύξει τις θέσεις του όλες οι λανθασμένες αποφάσεις του κόμματος θα μεταβάλλονταν.
Είναι όμως μόνον έτσι τα πράγματα?….Ο Αρης, από όποια σκοπιά και να το δει κανείς ήταν πάνω από τα ανθρώπινα μέτρα - too much σε όλα. Ο άνθρωπος που σκότωσε εν ψυχρώ δεκάδες άντρες του για πειθαρχικά παραπτώματα όπως η κλοπή μιας κότας, ο μοναδικός αγωνιστής της αντίστασης που δεν δίσταζε δημοσίως να αμφισβητεί και να χαστουκίζει τους Εγγλέζους, πως να πιστέψει κανείς ότι “φοβήθηκε” να πάρει την σωστή απόφαση?
Γιατί, για τον Αρη και τον κάθε στρατιώτη του ΕΛΑΣ, εκείνη την ώρα αυτή ήταν η σωστή απόφαση, και με το μυαλό και την καρδιά: η μη υπακοή στην Βάρκιζα και η προάσπιση των με αίμα κεκτημένων. Ασχέτως με το που θα είχε καταλήξει το πράγμα, η υπογραφή της συμφωνίας και ο αφοπλισμός ήταν εκείνη τη στιγμή τραγική εξέλιξη για τους απλούς αγωνιστές - και βέβαια το πρώτο από τα πολύ μεγάλα λάθη του ΚΚΕ.
Αντιρρήσεις επιβάλλονται……
——————–
Υ.Γ. Για τον Αρη και την εποχή έχουν γραφεί πολλά βιβλία, ιδίως τα τελευταία χρόνια. Πέρα από τα ευρέως δημοφιλή, προτείνω δυο λιγότερο γνωστα αλλά πολύ χρήσιμα αναγνώσματα:
1. το βιβλίο του πάτερ-Ανυπόμονου, του περίφημου “παπά του Αρη” (κατά κόσμον π. Γερμανος Δημάκος, ηγούμενος της Μονής Αγάθωνος στην Υπάτη), με τίτλο «Στο βουνό με τον Σταυρό, κοντά στον Άρη. Στρατιωτικός ιερεύς στο Γενικό Στρατηγείο του ΕΛΑΣ», από τις Πρότυπες Θεσσαλικές Εκδόσεις.
Το εκπληκτικό στο αυτοβιογραφικό αυτό βιβλίο είναι το κείμενο “Ακουσε με Αρχηγέ μου”, μια συγκλονιστική “εξομολόγηση” του π. Ανυπόμονου, λίγο πριν πεθάνει το 2004, προς τον Αρη. Εαν σας ενδιαφέρει η εποχή αναζητήστε το οπωσδήποτε.
2. Το μικρό βιβλίο “Ο Αρης όπως τον γνώρισα” του Λευτέρη Αποστόλου από τις εκδόσεις Φιλίστωρ. Περιέχει προς το τέλος την προσωπική μαρτυρια ενός από τους άντρες της ομάδας του Βοϊδάρου, ο οποίος ήταν παρών την στιγμή του θανάτου και του αποκεφαλισμού του Αρη και του Τζαβέλλα από τους διώκτες τους.
Πηγή! http://book.attack.gr/?p=119
0 comments:
Δημοσίευση σχολίου