ΕΙ∆ΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΩΝ ΦΑΡΣΑΛΩΝ ΣΕ ΑΘΗΝΑΪΚΕΣ ΕΦΗΜΕΡΙ∆ΕΣ (1897-1912

ΒΑΣΙΛΗΣ ΠΛΑΤΑΝΟΣ

ΕΙ∆ΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΩΝ ΦΑΡΣΑΛΩΝ ΣΕ ΑΘΗΝΑΪΚΕΣ ΕΦΗΜΕΡΙ∆ΕΣ (1897-1912) 3o 55)

ΜΙΚΡΑ ΠΕΤΑΧΤΑ Τοῦ ἀνταποκριτοῦ μας. Τῇ πρωτοβουλίᾳ τοῦ τηλεγραφητοῦ μας κ. Παλαμνιώτου συνεστήθη ἐπιτροπή πρός συλλογήν ἐράνων ὑπέρ τῶν πτωχῶν τῆς πόλεώς μας. Ὁ κ. Παλαμνιώτης τυγχάνει ἄξιος θερμοτάτων συγχαρητηρίων διά τό ἐνδιαφέρον του ὑπέρ τῶν πτωχῶν. Τοιοῦτοι ὑπάλληλοι τιμῶσιν ἀληθῶς τόν τόπον εἰς ὅν ὑπηρετοῦσιν. Ἐπίσης ἄξιος ἐπαίνων εἶναι καί ὁ κ. Βασίλειος Γκούμας, ἰδιοκτήτης τοῦ χωρίου Ρίζι, ὅστις διέθεσεν ὑπέρ τῶν πτωχῶν τῆς πόλεώς μας ἄλευρα καί κάρβουνα πρός θέρμανσιν. Εἰς ἄλλην μας ἀνταπόκρισιν θά κάμωμεν εὐρύτατον λόγον ὑπέρ τῆς ἐπιτροπῆς. Θά γράψωμεν δέ ἐν ἐκτάσει τά ὀνόματα ἐκείνων οἵτινες ἐβοήθησαν τούς πτωχούς. Οἱ μέτοχοι τῆς «Ἀμοιβαίας» κ. κ. Σεραφείμ Θεοδωρόπουλος, Βασ. Γκούμας, Ἠλίας Βούλγαρης καί ἀδελφοί Ἀλεξίου ὑπέβαλαν τηλεγραφικήν ἀναφοράν εἰς τόν Σύλλογον τῶν Ἐμποροϋπαλλήλων Ἀθηνῶν ζητοῦντες τήν διάλυσιν αὐτῆς. Ἀχιλλεύς Βαϊρακλιώτης (Σκριπ, 15.2.1911). 56) ΑΓΡΟΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ (Η ΑΣΧΗΜΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΘΕΣΣΑΛΩΝ ΚΟΛΙΓΩΝ ΥΠΟ ΤΟΥΣ ΓΑΙΟΚΤΗΜΟΝΕΣ. Η ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΤΟΥΣ) Τοῦ ἀνταποκριτοῦ μας. Προσεπάθησα ἐπί τό καταληπτότερον νά ἐκθέσω, ἐφόσον μοί ἐπέτρεπεν ἡ σπουδή τοῦ χρόνου, ποία εἶναι τώρα ἡ ἀξιοδάκρυτος κατάστασις τοῦ ἀγρότου τῆς ἐπαρχίας μας καί ἐν γένει ὅλης τῆς Θεσσαλίας. Πῶς ἐγεννήθη καί πῶς περιεπλάκη τό ἀγροτικόν πρόβλημα, ποῖα εἶναι τά φυσικά καί ἀπαράγραπτα δίκαια τῶν χωρικῶν ἐπί τῆς γῆς. Προσεπάθησα προσθέτως νά καταγγείλω τήν ἀδράνειαν τοῦ κράτους καί ν’ ἀπαριθμήσω τάς ἐπιβαλλομένας εἰς αὐτό ὑποχρεώσεις ἀπέναντι τῆς γεωργίας. Τώρα, λοιπόν, ὑπό τά ἀπατηλά κηρύγματα τῆς προστασίας τῶν δικαίων τοῦ ἀτόμου καί τοῦ πολίτου, οἱ κολίγοι ἀποβάλλονται, παρά τά πασιδήλως κεκτημένα δικαιώματα, οὐ μόνον ἀπό τῶν γαιῶν, ἅς καλλιεργοῦσιν, ἀλλά καί ἀπό τῶν καλυβῶν, ἐν αἷς προφυλάσσονται ὁπωσδήποτε ἐκ τοῦ ψύχους καί τῶν βροχῶν. Ἐκδιώκονται οἱ κολίγοι ἑκάστοτε. Ἀλλ’ οὐδείς σκέπτεται, οὐδείς ἐρωτᾶ αὐτούς, ποῦ θά ζητήσωσιν ἄσυλον, ποῦ θά στήσωσι τήν καλύβην ἤ τήν σκηνήν; Εἰς τούς ἱερούς ναούς; Ὄχι, διότι καί τούτων τήν κυριότητα ἀξιοῦσιν οἱ τσιφλικοῦχοι. Εἰς τά νεκροταφεῖα; Ποτέ, διότι καί αὐτά εἰς τόν ἀφέντη ἀνήκουσι. Ποῦ λοιπόν μέλλουσι νά τραπῶσιν οἱ ἐκδιωκόμενοι; Ἴσως πρός τούς πέντε δρόμους. Εἶναι, τῇ 316 ἀληθείᾳ, μέγιστον τό ζήτημα τῶν ἀγροτικῶν οἰκίσκων. Ἐκτός τοῦ ὅτι οἱ κολίγοι ἀναγκάζονται νά μένωσι πολλάκις ἐν ὑπαίθρῳ, νά παρατηρηθῆ καί τονισθῆ, μάλιστα, ὅτι τώρα εἰς τά τσιφλίκια δέν ὑπάρχουσιν οἰκίαι οὐδέ καλύβαι. Μόνον τρῶγλαι ὑπάρχουσιν. Ὑψοῦνται αὗται μόλις ἕν ἤ δύο μέτρα ὑπεράνω τοῦ ἐδάφους. Εἶναι ἀνήλιοι καί σκοτειναί. Ὁ καθαρός ἀήρ σπανίως ἐπισκέπτεται αὐτάς. Ἡ ὑγρασία δέν λείπει ἀπ’ αὐτῶν κατά τῶν χειμώνα. Αἱ σανίδες εἶναι διά τάς τρώγλας αὐτάς πολυτέλεια ἀσυνήθης. ∆ιά πλίνθων ἀπεξηραμένων, ὄχι ὀπτῶν, καί χώματος κτίζονται οἱ τοῖχοι, χῶμα εἶναι καί τό δάπεδον. Χόρτα καί κέραμοι ἀποτελοῦσιν τήν στέγην, ἥν βαστάζουσι ὀλίγα ξύλα. Τά παράθυρα ὁμοιάζουσι πρός ὀπάς. Τοιαῦται εἶναι τῶν τσιφλικίων αἱ τρῶγλαι, ἐν αἷς ἐγκαταβιοῦσι αἱ ἀγροτικαί οἰκογένειαι. Ἳνα τις εἰσέλθη εἰς αὐτάς πρέπει νά ὑποκλιθῆ ἐδαφιαίως, διά τήν σμικρότητα τῆς θύρας, ἵνα δέ κατοικήση πρέπει προηγουμένως νά ἀποφασίση τήν θυσίαν τῆς ζωῆς. Οὐδεμίαν ὑπερβολήν λέγομεν. Καί προβάλλει φυσική ἡ ἐρώτησις, πρός τί ἄν ὑπάρχη πολιτεία φιλελεύθερος, πρός τί ἄν ὑπάρχη κυβέρνησις πατρική; ∆ιατί δέν ἐπεμβαίνουσι πρός περιστολήν τοῦ κακοῦ; Πρός τί ἄν καταδιώκουσι ἕναν κακοῦργον, ἕναν φονέα, διότι ἐστέρησε τήν κοινωνίαν ἑνός μέλους αὐτῆς, καί ἀφήνουσι χιλιάδας ὑπάρξεις χωρικῶν νά δολοφονῶνται ἐντός τῶν σκοτεινῶν τρωγλῶν; Μήπως δέν ἔχουσι προορισμόν; Μήπως καί αὐταί δέν εἶναι χρήσιμοι εἰς τήν κοινωνίαν, εἰς τήν Πολιτείαν, εἰς τό Ἔθνος, εἰς τήν ἀνθρωπότητα; Βεβαιότατα εἶναι. Ἀλλά τότε δικαιοῦνται καί νά τύχωσι ποιᾶς τινός μερίμνης. Ἀχιλλεύς Βαϊρακλιώτης (Σκρίπ, 15.2.1911). 57) ΜΙΚΡΑ ΠΕΤΑΧΤΑ Τοῦ ἀνταποκριτοῦ μας. (…). Κατά τήν χθεσινήν γενομένην σκοποβολήν ἐπέτυχον κατά σειράν οἱ ἑξῆς εὐέλπιδες νέοι: Ἀχιλλεύς Βαϊρακλιώτης, δημοσιογράφος, Νικόλαος Πλατσής, κτηματίας, Α. Ἀδαμόπουλος δικηγόρος, Ε. Καραλαρίτης, δημοδιδάσκαλος, Π. Τσιαταλιᾶς, κτηματίας, Ι. Νάστος ἤ Κούλης, ἐνοικιαστής τοῦ φόρου τῶν σφαζομένων ζώων, Β. Οἰκονομίδης, παντοπώλης, καί Β. Σκαφιδᾶς, φοιτητής τῆς Φαρμακευτικῆς. Ἅπαντες οἱ ἀνωτέρω νέοι θά λάβωσι μέρος εἰς τούς τελεσθησομένους κατά τήν 24ην Μαρτίου ἀγώνας σκοποβολῆς. Εἰς ἀθλιεστάτην κατάστασιν εὑρίσκεται ἡ συνοικία Βαρουσίου. Καί οἱ ἁρμόδιοι κοιμοῦνται τόν Βαρούχιον. Πρός θεοῦ κ. κ. ἁρμόδιοι, δέν ρίχνετε μία ματιά εἰς τούς δρόμους τῆς συνοικίας αὐτῆς νά ἰδῆτε τί βρῶμα ὑπάρχει; Καί ὅμως, ὑπάρχει πίστωσις τοῦ ∆ήμου διά τήν καθαριότητα τῆς πόλεως ἀρκετά σεβαστή. Τί λέγει ὁ κ. Κυρώζης; Ὅσοι ἐκ τῆς ἐπαρχίας μας ἀναχωροῦν δι’ Ἀμερικήν, ἄς προτιμῶσι τό πρακτορεῖον τῆς Αὐστροαμερικάνας, τῆς ὁποίας πράκτωρ τυγχάνει ὁ κ. Γεώργιος ∆ημόπουλος (…). Ἀχιλλεύς Βαϊρακλιώτης (Σκριπ, 11.3.1911). 58) ΑΝΑ ΤΟΝ ΘΕΣΣΑΛΙΚΟΝ ΚΑΜΠΟΝ. ΤΙ ΦΡΟΝΟΥΝ ∆ΙΑ ΤΗΝ ∆ΕΚΑΤΗΝ Η ΕΠΑΡΧΙΑ ΦΑΡΣΑΛΩΝ (Ο ΤΡΟΠΟΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ, ΤΟ ΚΟΥΛΟΥΚΙ) ∆ιά νά δώσωμεν ἀκριβῆ ἰδέαν τῆς γνώμης τῆς ἐπαρχίας Φαρσάλων εἶναι ἀνάγκη νά γράψωμεν τόν τρόπον τῆς καλλιεργείας ἐν τῇ ἐπαρχίᾳ Φαρσάλων, ὅστις εἶναι 317 διάφορος τῶν συνθηκῶν ὑφ’ ἅς διεξάγεται ἡ γεωργία εἰς τά ἄλλα μέρη τῆς Θεσσαλίας. Ἐν τῇ ἐπαρχίᾳ Φαρσάλων ἡ καλλιέργεια τῆς γῆς γίνεται, ὡς ἐπί τό πλεῖστον, διά κολουκίων, ἤτοι ὁ ἰδιοκτήτης χρησιμοποιεῖ ἀνθρώπους μέ ἡμερομίσθιον διά τήν καλλιέργειαν. Ἡ κολιγική καλλιέργεια δέν εἶναι συνήθης εἰς τήν ἐπαρχίαν Φαρσάλων, τουτέστι κολίγοι ὑπάρχουν ὀλίγοι εἰς τά τσιφλίκια τῆς ἐπαρχίας Φαρσάλων. Ἄλλοτε ὑπῆρχε κολιγική καλλιέργεια καί ἐν τῇ ἐπαρχίᾳ Φαρσάλων, ὅπως καί εἰς τήν [ἄλλην] Θεσσαλίαν, ἀλλά κατά τά τελευταῖα ἔτη ἐπολεμήθη καί οἱ περισσότεροι ἰδιοκτῆται προσπαθοῦν νά ἀπαλλαγοῦν ἀπό τούς κολίγους. Ἕνεκεν τούτου, πολλοί κολίγοι ἐξεδιώχθησαν καί μένουσι ἄνευ ἐργασίας. ∆ιά τοῦτο, ὁ μή γεωργικός κόσμος ἐξηγέρθη κατά τῶν ἰδιοκτητῶν καί νομίζει ὅτι ἡ δεκάτη θά ἐλαττώση σημαντικῶς τό εἰσόδημα τῶν ἰδιοκτητῶν καί θά τούς ἀναγκάση νά θέσουν καί πάλιν εἰς ἐφαρμογήν τήν κολιγικήν καλλιέργειαν, ἵνα περιορίσωσι κάπως τήν φορολογίαν. ∆ιά τοῦτο, ἐν Φαρσάλοις ὑπάρχει μεγάλη μερίς ὑπέρ τῆς δεκάτης, ὄχι διότι αὕτη θά ἐλαφρύνη τήν γεωργίαν, ἀλλά διότι θέλει νά κτυπηθοῦν οἱ ἰδιοκτῆται. Οἱ κηρυχθέντες ἐν Φαρσάλοις ὑπέρ τῆς δεκάτης δέν εἶναι γεωργοί, ἀλλά ἄνθρωποι ἄλλων ἐπαγγελμάτων καί μερικοί οἵτινες ἐπιδιώκουν νά γίνουν ἐνοικιασταί ἤ ὑπάλληλοι τῶν ἐνοικιαστῶν. Οἱ γεωργοί, ὅμως, εἶναι κεκηρυγμένοι κατά τῆς δεκάτης καί ὅλοι καταδικάζουν τόν φόρον. Ἐπίσης ἐκηρύχθησαν κατά τῆς δεκάτης καί οἱ δήμαρχοι τῶν πεδινῶν χωρίων τῆς ἐπαρχίας. ∆ιά τοῦτο, τό προχθεσινόν συλλαλητήριον τῶν Φαρσάλων διωργάνωσαν ἄνθρωποι μή ἔχοντες σχέσιν μέ τήν γεωργίαν. Ὑπάρχει, ὅμως, καί ἕτερος λόγος, ὅστις ἠνάγκασε πολλούς ὅπως κηρυχθῶσιν ὑπέρ τῆς δεκάτης. Εἶναι τό ζήτημα τῆς γεωργίας τῶν ὀρεινῶν ∆ήμων τῆς ἐπαρχίας, οἵτινες κάμνουν ἐλαχίστην γεωργίαν καί ἐπλήρωναν πάμπολλα διά φόρον τῶν ἀροτριόντων κτηνῶν δυσαναλόγως μέ τόν φόρον τόν ὁποῖον πληρώνουν οἱ γεωργοί τῶν πεδινῶν ∆ήμων. Εἶναι τόσον μικρά ἡ καλλιέργεια τῶν ὀρεινῶν ∆ήμων, ὥστε μέ τήν δεκάτην ἀπαλλάσσονται ἐντελῶς τοῦ φόρου, διότι ὅλη ἡ παραγωγή των περιστρέφεται εἰς 60-80 κοιλά, 1 ἅτινα δέν θά φορολογοῦνται. ∆ιά τούς δύο τούτους λόγους, ἡ ἐπαρχία Φαρσάλων εἶναι διηρημένη καί παρατηρεῖται τό μοναδικόν φαινόμενον εἰς ὁλόκληρον τήν Θεσσαλίαν ὅτι ὑπάρχουν ἐν Φαρσάλοις ἄνθρωποι ὑπέρμαχοι τῆς δεκάτης εἰς τόπον γεωργικόν. Ὁ δήμαρχος Φαρσάλων. Ὁ δήμαρχος Φαρσάλων κ. Ἀλέκος Κυρώζης ἔχει τήν ἀκόλουθον γνώμην: - Κατ’ ἀρχήν εἶμαι πολέμιος τοῦ φόρου τῆς δεκάτης, καθ’ ὅσον τό σύστημα τῆς εἰσπράξεως τοῦ φόρου δι’ ἐνοικιαστῶν καί οὐχί ἀπ’ εὐθείας ὑπό τοῦ ∆ημοσίου εἶναι καταθλιπτικόν διά τούς γεωργούς. Ὑπενθυμίζω πρός τοῦτο, ἡμᾶς τούς Θεσσαλούς τούς χρόνους τῆς δουλείας, μετά τῶν συναφῶν καταπιέσεων τῶν μαμούρηδων, σπαήδων, χαβαλέδων κ.λπ. Ἐν τούτοις ὑπάρχει ἰδιαίτερος λόγος ὅστις μέ ἀναγκάζει νά εἶμαι ὑπέρ τῆς δεκάτης. Εἶναι ἡ ἄνισος φορολογία τοῦ φόρου τῶν ἀροτριόντων κτηνῶν μεταξύ τῶν ὀρεινῶν καί πεδινῶν ∆ήμων τῆς ἐπαρχίας λων. Ἐνῶ οἱ χωρικοί τῶν ὀρεινῶν ∆ήμων ἀπολαμβάνουσι τό τέταρτον, σχεδόν, ἐκείνου τό ὁποῖον ἀπολαμβάνουσιν οἱ χωρικοί τῶν πεδινῶν ∆ήμων, ἐν τούτοις ὁ φόρος τῶν ἀροτριόντων κτηνῶν τούς κατατάσσει εἰς τήν αὐτήν σχεδόν κατηγορίαν. Καί ἐνῶ οἱ ὀρεινοί πληθυσμοί σπείρουσι περί τά 29 κοιλά σίτου καί κριθῆς καί πληρώνουν φόρον πεντήκοντα δραχμῶν χωρίς νά ἔχωσι καί ὄψιμον καλλιέργειαν ἀραβοσίτου, συσσαμίου κ.λπ., οἱ πεδινοί πληθυσμοί καί δή τά κουλούκια τῶν ἰδιοκτητῶν σπείρουσι μέ ἕν ἄροτρον κατά μέσον ὄρον ἑβδομήκοντα κοιλά σίτου, κριθῆς κ.λπ. καί ἔχουσι καί ὄψιμον καλλιέργειαν καί ἀπόδοσιν τετραπλασίαν καί πληρώνουσι ἴσον φόρον ἀροτριόντων κτηνῶν. ∆ιά τόν λόγον τοῦτον, ὁ ∆ῆμος Φαρσάλων, ἀποτελούμενος ὡς ἐπί τό πλεῖστον ἐξ ὀρεινῶν χωρίων, εἶναι ὑπέρ τῆς δεκάτης, διότι ἀφενός μέν θά ἀπαλλαγῶσι τοῦ φόρου, ἐνῶ ἀφετέρου θά δοθῆ εὐκαιρία εἰς τούς ὀρεινούς χωρικούς ν’ αὐξήσωσι τήν καλλιέργειάν των, καθ’ ὅσον θά διπλασιάσωσι τόν ἀριθμόν τῶν ἀροτριόντων κτηνῶν καί θ’ ἀναπτύξωσι τάς δυνάμεις τῆς γῆς, ἐνῶ μέχρι σήμερον περιωρίζοντο εἰς ἕν ζευγάριον ἕνεκεν τοῦ φόρου τῶν ἀροτριόντων, τό ὁποῖον ἐπλήρωνον. Ὁ κ. Γ. Μυλωνᾶς. Ὁ ἐμπορομεσίτης κ. Γεώρ. Μυλωνᾶς, γνώστης τῶν γεωργικῶν συνθηκῶν τῆς καλλιεργείας ἐν τῇ ἐπαρχίᾳ Φαρσάλων ἐκφράζεται ὡς ἑξῆς: - Οὐδεμία φορολογία τιθεμένη εἶναι δυνατόν νά ὠφελήση τήν γεωργίαν, ἀλλ’ ἐπειδή τρέφομεν τά ἰδανικά τά ὁποῖα τρέφομεν καί θέλομεν νά ὀνομαζώμεθα Ἕλληνες, πρέπει νά ἀνεχθῶμεν καί τήν φορολογίαν. Τώρα ἐγώ τουλάχιστον φρονῶ ὅτι ἡ φορολογία τῆς δεκάτης ἤ μᾶλλον τῆς ἕκτης (ἀφοῦ παραδεχθῶμεν ὅτι μία φορολογία εἶναι ὑποχρεωτική) εἶναι προτιμοτέρα τῆς τοῦ ἐπαχθεστάτου φόρου τῶν ἀροτριόντων, διά τόν λόγον ὅτι οἱ γεωργοί θά δύνανται νά διαθέσωσι ὅσα ζῶα θέλουσι εἰς τήν ἐργασίαν τῆς καλλιεργείας καί τότε, ὅταν ὁ γεωργός ἐργασθῆ ἐλευθερώτερον καί ἡ γῆ ἀποδώσει περισσότερον εἰσόδημα, πολύ εὐχαρίστως πληρώνει τόν φόρον τῆς ἕκτης.Τό βάσανον διά τούς γεωργούς εἶναι ὅταν ὁ χωροφύλαξ τούς καταδιώκη διά τόν φόρον τῶν ἀροτριόντων, ἔστω καί ἄν ἡ γῆ δέν ἀπέδωκεν οὔτε τόν σπόρον. Ὁ νομοθέτης φρονῶ ὅτι ἔχων ὅλα αὐτά ὑπ’ ὄψιν του θά θελήση νά ἐξασφαλίση τά συμφέροντα τοῦ γεωργοῦ τόσον ὅσον καί τοῦ ἐνοικιαστοῦ. Κατά τοῦ φόρου ἐξηγέρθησαν οἱ ἰδιοκτῆται διά τόν ἁπλούστατον λόγον ὅτι αὐτοί διά τοῦ συστήματος τῆς φορολογίας τῶν ἀροτριόντων μένουσιν ἐντελῶς ἀφορολόγητοι. Ἐκ τῆς γνώμης τοῦ κ. Μυλωνᾶ, τήν ὁποίαν δημοσιεύομεν, ἕν καί μόνον ἐξάγεται συμπέρασμα, ὅτι καί αὐτός ἀναγνωρίζει τά μεγάλα κακά της δεκάτης, ἀλλά ἐτάχθη ὑπέρμαχος τῆς δεκάτης καί ὡμίλησεν ὑπέρ αὐτῆς διά τόν λόγον ὅτι θέλει νά παταχθῆ ἡ μεγάλη ἰδιοκτησία. Ὁ κ. Μυλωνᾶς θέλει τήν δεκάτην διά νά περιορίση τά δικαιώματα τῆς μεγάλης ἰδιοκτησίας καί νά καταστείλη τήν διά κουλουκίων καλλιέργειαν, ἥτις ἐπέταξεν εἰς τούς δρόμους, κατά τά τελευταῖα ἔτη, ὅλους τούς κολίγους. Ἐν τούτοις, οἱ περισσότεροι διαφωνοῦν πρός τήν γνώμην αὐτοῦ, διότι ἐάν ἡ δεκάτη θά κτυπήση τήν μεγάλην καλλιέργειαν, θά θανατώση ὅμως τήν μικράν καί δή τήν διά κολίγων, ἥτις καί πάλιν ὑπάρχει ἐν τῇ ἐπαρχίᾳ Φαρσάλων. Ἡ γενική γνώμη εἶναι ὅτι ἐάν πρόκειται διά τήν ἐπαρχίαν Φαρσάλων, νά καταστραφῆ ὁλόκληρος ἡ ἄλλη Θεσσαλία, εἰς ἥν εἶναι ἀδιάφορος ὁ τρόπος τῆς καλλιεργείας καί δέν συντρέχουν οἱ εἰδικοί λόγοι, οἱ ἀπαντώμενοι ἐν τῇ καλλιεργείᾳ τῆς ἐπαρχίας Φαρσάλων, ἐρρέτω τοιοῦτος περιορισμός τῆς μεγάλης ἰδιοκτησίας (Εμπρός, 12.3.1911). Φάρσαλα, 13 Μαρτίου. Ἔδωκα μίαν εἰκόνα τῆς γνώμης τῆς ἐπικρατούσης ἐν τῇ ἐπαρχίᾳ Φαρσάλων διά τήν νέαν φορολογίαν τῶν σπειρομένων γαιῶν. Χθές ἠσχολήθην ἐπί τῶν ἰδεῶν ἐκείνων οἵτινες ὑποστηρίζουσι τήν φορολογίαν, οὐχί διότι αὕτη θ’ ἀνακουφίση τήν θεσσαλικήν καλλιέργειαν, ἀλλ’ ἐξ ἄλλων λόγων, ἀπαντομένων μόνον ἐν τῇ ἐπαρχίᾳ Φαρσάλων καί οἵτινες συνδέονται μέ τήν καταπολέμησιν τῆς διά κουλουκίων καλλιεργείας, ἥτις ἐπεξετάθη ἐνταῦθα κατά τρόπον ἀπίστευτον, καί ἐρίφθησαν εἰς τούς πέντε δρόμους οἱ περισσότεροι τῶν κολίγων. Σήμερον δίδομεν ἄλλας γνώμας τῶν ψυχραιμότερον κρινόντων τά πράγματα καί ἀποφαινομένων κατά πόσον ἡ δεκάτη θά ὠφελήση τήν θεσσαλικήν καλλιέργειαν. Τί λέει ἕνας ἐνοικιαστής. Ὁ κ. Ντούλας Νάστος, ἔμπορος καί ἐνοικιαστής τοῦ μικροῦ κτήματος Πασιᾶ Μαγούλα, 2 ἔχει τήν ἀκόλουθον γνώμην. - Σᾶς λέγω τήν γνώμην μου ἀνεπηρέαστον καί μακράν παντός ὑπολογισμοῦ, διότι ἐγώ ἀπό τοῦ Αὐγούστου καί ἐκεῖθεν θά παύσω νά εἶμαι ἐνοικιαστής καί συνεπῶς ἡ νέα φορολογία δέν μέ πειράζει. Κρίνω τά πράγματα ἀπό γεωργικῆς ἀπόψεως, καθ’ ὅσον, ἕνεκεν τῆς ἀναμίξεώς μου εἰς τά γεωργικά, κατώρθωσα νά μάθω τάς γεωργικάς συνθήκας καί νά εἶμαι εἰς θέσιν νά ἀποφανθῶ περί τοῦ συμφέροντος τῆς γεωργίας. Καί πρῶτον δέν πρέπει νά δώσητε μεγάλην πίστιν εἰς ἐκείνους οἵτινες ἐνταῦθα ὑποστηρίζουν τήν φορολογίαν, διότι αὐτοί ἐμπνέονται ἐκ πάθους κατά τῆς μεγάλης καλλιεργείας καί διότι οἱ περισσότεροι ἐξ αὐτῶν ἐπιδιώκουν νά γίνουν ἐνοικιασταί ἤ ὑπάλληλοι τῶν ἐνοικιαστῶν. Ἀλλά τοῦτο ἐπικρατεῖ μόνον ἐν τῇ πόλει τῶν Φαρσάλων καί ὄχι εἰς τά χωρία. Εἰς τά χωρία ὑπάρχει μεγάλη ἐξέγερσις, ἐπί κεφαλῆς δέ αὐτῆς εἶναι οἱ δήμαρχοι. Ἔχω πεποίθησιν ὅτι ἡ νέα φορολογία θά βλάψη τήν γεωργίαν διότι ἀφενός θά τριπλασιασθῆ ὁ φόρος, ἐνῶ ἀφετέρου θά ἐγκαθιδρυθῆ τυραννία καί κατάθλιψις. Καί διά νά σᾶς ἀποδείξω τό πρῶτον σᾶς λέγω τά ἑξῆς: Ἐγώ τό χωρίον μου τό καλλιεργῶ μέ μίαν δωδεκαμελῆ οἰκογένειαν, ἔχουσα δύο ἄροτρα, διά τά ὁποῖα ἐπληρώναμεν μέχρι πέρυσιν δρ. 160, ἐνῶ μέ τόν νέον φόρον θά πληρώσωμεν τετραπλάσια. Κατά μέσον ὅρον τό κτῆμα δίδει ἐτησίαν ἀπόδοσιν 1.200 κοιλά, 3 ἀπό τά ὁποῖα ἐάν ἀφαιρέσωμεν τήν τροφήν καί τόν σπόρον τοῦ κολίγου θά μείνουν 1.000, ἅτινα θά δώσουν εἰς τόν δεκατιστήν 100 κοιλά ἤ δραχ. 600, ἤτοι ὁ κολίγος θά πληρώση δρ. 300, ἐνῶ μέ τόν φόρον τῶν ἀροτριόντων ἐπλήρωνε τό ἥμισυ τῶν δραχ. 160, ἤτοι δρ. 80. Ἐπίσης ὁ κολίγος θά κάμη κριθάρι καί καλαμπόκι περί τά 1.500 κοιλά, δι’ ἅ θά πληρώνη ὁ γεωργός ἄλλας 45 δραχ. ἤτοι ὁ κολίγος θά πληρώση ἐν ὅλῳ δραχ. 345. Ἐξ αὐτοῦ ἀποδεικνύεται ὅτι ὁ φόρος ὑπερτετραπλασιάζεται. Ἄλλας τόσας θά πληρώσω καί ἐγώ, ἀλλά ἐγώ πολύ δικαίως πρέπει νά πληρώσω, διότι δέν ἔχω ἄλλα ἔξοδα. Θά ἔχω μόνον τό δέκατον, ἐνῶ ὁ κολίγος γιά νά πάρη τά 500 κοιλά εἰργάσθη αὐτός καί ἡ οἰκογένειά του ὁλόκληρον τόν χρόνον, ἐπλήρωσεν ἔξοδα θερισμοῦ, ἐπλήρωσε τροφήν διά τά ζῶα, ἅτινα ὅλα ταῦτα θά φορολογηθῶσι, ἐνῶ ἐάν φορο-λογήση τά 500 κοιλά, ἅτινα θά πάρω ἐγώ, δικαίως θά τά φορολογήση διότι τά 500 κοιλά εἶναι καθαρόν εἰσόδημα. Ὥστε ἐννοεῖται πόσον ἄδικος καί πόσον δυσανάλογος εἶναι ἡ φορολογία. ∆ιά τόν λόγον τοῦτον εἶμαι πολέμιος τῆς δεκάτης, διότι αὕτη καιρίως θά πλήξη τήν γεωργίαν, διότι θά σταματήση τό ἐμπόριον, διότι θ’ ἀφαιρέση τό ψωμί τοῦ κολίγου. Ἐάν φορολογήση μέ μίαν δραχμήν τόν ἰδιοκτήτην, ὁ κολίγος θά πληρώση τρεῖς δραχμάς. Τοιαύτη εἶναι ἡ ἀναλογία. Ἡ κυβέρνησις ἔπρεπε νά φορολογήση μόνον τόν ἰδιοκτήτην, διότι αὐτός παίρνει τό εἰσόδημά του χωρίς νά δαπανήση τίποτε, καί ὄχι τόν κολίγον, διότι εἶναι ἁμαρτία, εἶναι ἀδικία (…). Ὁ πρόεδρος τοῦ Γεωργικοῦ Συλλόγου. Ἠθέλησα νά ἴδω τόν πρόεδρον τοῦ Γεωργικοῦ Συλλόγου Φαρσάλων κ. Τάκην ∆ημητρίου, ἰατρόν, ὅστις ὡς μή ἔχων ἄμεσα συμφέροντα μέ τήν γεωργίαν θά ἔχη ἀμερόληπτον γνώμην. Μοί διεμήνυσεν, ἐπειδή ἦτο ἀδιάθετος, ὅτι ἡ δεκάτη θά καταστρέψη τήν γεωργίαν, ὅτι δέν ἦτο δυνατόν νά εὑρεθῆ χειρότερον ἀντιθεσσαλικόν νομοσχέδιον, ὅπερ θά βάλη μίαν μεγάλην μαχαιριάν εἰς τήν θεσσαλικήν παραγωγήν. -Ἐγώ, εἶπε, ὡς ἰατρός περιοδεύω ὅλα τά χωρία τῆς ἐπαρχίας Φαρσάλων, δέν κατώρθωσα δέ νά εὕρω καί ἕναν τουλάχιστον γεωργόν θιασώτην τῆς δεκάτης. Μόνον ἐντός της πόλεως τῶν Φαρσάλων ὑπάρχουν ἄνθρωποι ὑπέρ τῆς δεκάτης, ἀλλ’ αὐτοί οὐδεμίαν σχέσιν ἔχουν μέ τήν γεωργίαν καί ὑποστηρίζουν τήν δεκάτην ὁρμώμενοι ἐξ ἄλλων λόγων. Οἱ χωρικοί μόλις ἀκούσουν τήν λέξιν δέκατο τούς πιάνει τρεμούρα, διότι κτυπᾶ κακά εἰς τά αὐτιά των, ἐπειδή ἀναμιμνήσκονται τά ὅσα ἀνεκδιήγητα μαρτύρια ὑπέφεραν ἐπί Τουρκοκρατίας. Ἔπειτα δέν εἶναι μόνον ἡ κατάθλιψις, ἥν ἀναγκαίως θά ἔχη ἡ δεκάτη, πράγμα το ὁποῖον θά παραλύση τήν αὐτενέργειαν τοῦ καλλιεργητοῦ, εἶναι καί τό ὑπέρογκον τοῦ φόρου. Ἐπεριμέναμεν ἀνακούφισιν καί προστασίαν, καί ὄχι φορολογίαν πενταπλασίαν ἐκείνης τήν ὁποία ἐπλήρωναν οἱ γεωργοί. Ὑπάρχει ὅμως, καί ἄλλος σοβαρώτερος λόγος ὅστις μέ ἀναγκάζει νά εἶμαι πολέμιος τῆς δεκάτης. Εἶναι ὁ κίνδυνος μήπως οἱ ἰδιοκτῆται, θέλοντες νά ἀποφύγουν τήν φορολογίαν, κάμουν τά κτήματά των λιβάδια. Ὁ κίνδυνος οὗτος δέν ἀποτρέπεται καί ἐν ᾗ περιπτώσει φορολογηθῆ, ἔστω καί μέ 25 %, τό εἰσόδημα τοῦ λιβαδίου, διότι ὁ ἰδιοκτήτης θά προτίμηση νά φορολογηθῆ τό λιβάδιον, καθ’ ὅσον θά εἶναι ἀπαλλαγμένος ἀπό τούς κολίγους καί ἀπό τάς δικαίας ἐξεγέρσεις αὐτῶν. Καί ἐάν γίνη αὐτό, ἐάν ἀπολιβαδοποιηθῆ τό περισσότερον μέρος τῆς Θεσσαλίας, τί θά γίνουν αἱ 20 χιλιάδες κολιγικαί οἰκογένειαι; Ἐάν δέν ἐξεγερθοῦν καί δέν ἐπαναστατήσουν, δέν θά ἐκπατρισθῶσιν; ∆ιά τοῦτο φρονῶ ὅτι ἡ κυβέρνησις δέν πρέπει νά ἐπιμείνη εἰς τήν ἐπιψήφισιν τῆς δεκάτης, ἀλλά πρέπει νά εὕρη ἄλλον τρόπον φορολογίας, μή ἔχοντα σκοπόν νά καταστρέψη τήν παραγωγήν καί νά ἐπισωρεύση καί νέα βάσανα εἰς τόν ἀναξιοπαθοῦντα κολιγικόν πληθυσμόν τῆς Θεσσαλίας. ΠΗΛΙΟΡΕΙΤΗΣ (Εμπρός, 14.3.1911)

ΘΕΣΣΑΛΙΚΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΤΕΥΧΟΣ 60 ΕΤΟΣ 2011