ΤΟ ΑΓΡΟΤΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΣΤΗΝ ΘΕΣΣΑΛΙΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΠΑΡΧΙΑ ΔΟΜΟΚΟΥ.

ΤΟ ΑΓΡΟΤΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΣΤΗΝ ΘΕΣΣΑΛΙΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΠΑΡΧΙΑ ΔΟΜΟΚΟΥ.

Στο τέλος του 19ου αιώνα και στις αρχές του εικοστού στη Θεσσαλία εξελίχθηκαν οι μεγάλοι κοινωνικοί αγώνες των κολίγων ενάντια στους τσιφλικάδες .
Μέσα στο θεσσαλικό Κάμπο δέσποζαν τα πολυτελή κονάκια των αφεντάδων πλάι στις τρώγλες και τα χαμόσπιτα των δούλων αγροτών, που καθημερινά βίωναν την άγρια εκμετάλλευση του μόχθου τους την ταπείνωση και τον εξευτελισμό.  Μέσα σε αυτό το σκηνικό της κοινωνικής εξαθλίωσης άρχισε να γίνεται έντονη κουβέντα από τους κολίγους για την εξέγερση τους.

Ας δούμε όμως,  ποια ήταν η κατάσταση στην  Θεσσαλία κατά την τουρκοκρατία . Στα μέσα του 15ου αιώνα ολοκληρώθηκε η κατάκτηση της περιοχής της Θεσσαλίας από τους Οθωμανούς.  Στην ήδη ερημωμένη περιοχή λόγω των μεγάλων συγκρούσεων έρχονται να εγκατασταθούν Οθωμανοί και και να ιδρύσουν νέους οικισμούς,  στον κάμπο φυσικά δίνοντάς τους νέα οθωμανικά ονόματα.
        Τα επόμενα χρόνια που ακολουθούν η κατάσταση επιδεινώνεται , και από τους λοιμούς που έπληξαν την περιοχή με μεγάλη συχνότητα και ένταση , και από τις ληστρικές επιδρομές κυρίως Αλβανών κατά το 19ο αιώνα όπου και επήλθε μία μεγάλη χαλάρωση της οθωμανικής διοίκησης.
       Το 1798 ο Αλή πασάς αγοράζει έναντι μικρού ποσού τις καλλιεργούμενες γαίες και τα τσιφλίκια της Θεσσαλίας και της Ηπείρου από το στέμμα.  Λόγω της έλλειψης εργατικών χεριών του Αλή πασάς επιτρέπει και ταυτόχρονα επιβάλλει την μετακίνηση πληθυσμού από τη Δυτική Ελλάδα και δίνει κίνητρα ώστε τελικά, οι καλλιεργητές να θεωρούν τον εαυτό τους σε καλύτερη μοίρα, από όταν τη διοίκηση των κτημάτων είχαν οι μπέηδες της Λάρισας.
Ο νέος κόσμος πλέον έχει στην κατοχή του  γη , έστω και ελάχιστη, το λαχανόκηπο του, και το αμπέλι του ,και τη δυνατότητα να συντηρεί κάποια ζώα.
    Οι πόλεμοι που ακολουθούν με τους Ρώσους κατά το πρώτο ήμισυ του δέκατου ένατου αιώνα αναγκάζουν το σουλτάνο να προβεί σε γενναίες μεταρρυθμίσεις εκδίδονταν 2 σουλτανικά φιρμάνια,  το Χάτι Σερίφ το 1839 , το οποίο υπόσχεται ισοπολιτεία και ισονομία πάντων των εποίκων και το Χατί Χαμαγιάν  το 1856 το οποίο αναγνωρίζει τα προνόμια μη  μωαμεθανικών κοινοτήτων από την αρχή της αστικής θρησκευτικής και πολιτικής ισότητας.
Με την έκδοση των διαταγμάτων οι συνθήκες ζωής για το Χριστιανικό πληθυσμό των τσιφλικιών σαφώς βελτιώνονται.
Το 1878 με το συνέδριο του Βερολίνου αποφασίστηκε η απελευθέρωση της Θεσσαλίας και η ενσωμάτωσή τους στην Ελλάδα και ετέθη ως ο όρος ο σεβασμός στην ιδιοκτησία των Οθωμανών.(εαν το κράτος είχε αγοράσει την έκταση της Θεσσαλίας φυσικά θα είχαμε αποφύγει το αγροτικό ζήτημα)

Έτσι αντί να λυτρωθούν οι Έλληνες γεωργοί με την απελευθέρωση και η Ελλάδα να εντάξει ένα εύφορο σιτοβολώνα στην επικράτεια της γεννιέται το αγροτικό ζήτημα.  Αφού η γη δεν δύναται να διανεμηθεί στους γεωργούς καλλιεργητές της ,αλλά παρέμενε τα πρώτα χρόνια στους Οθωμανούς ιδιοκτήτες τους.
Με την υπογραφή της συνθήκης οι Οθωμανοί κάτοικοι αναπτύσσουν έντονες τάσεις φυγής από τη Θεσσαλία που κορυφώνονται με την αποχώρηση του τουρκικού στρατού και την έλευση του ελληνικού το 1881.
Μέχρι το 1884,  έφυγαν όλοι τους , ξεπουλώντας ότι περιουσία είχαν, ζώα σπίτια, κι ακολουθούν οι αστοί Τούρκοι και οι μεγαλοκτηματίες. Οι εκτάσεις αγοράστηκαν από Έλληνες επενδυτές.
Ένας από αυτούς τους Έλληνες επενδυτές ήταν και ο Νικόλαος Μαραθέας,  ο οποίος στη Ρουμανία ήταν ιδιοκτήτης του κτήματος «μαρκουλέστι»   που είχε έκταση 55.000 στρεμμάτων. Αυτό λοιπόν το κτήμα πούλησε ο Νικόλαος Μαραθέας και αγόρασε το κτήμα Μπεκριλερ η Πρόερνα.
Άλλοι επενδυτές εδώ στην επαρχία Δομοκού αγόρασαν τα κτήματα στη Νέα Μακρή και γίνανε τσιφλίκι του Πανούτσου Μήτσιου και των αδελφών Ζαρίμπα Θεοδώρου Γιάννη και Χαριλάου..
Τις Καρυές Δομοκού  τις κατείχε  ένας Τούρκος ο Αλή βακάς και το χωριό ονομάστηκε Αλήφακα .  Όταν έφυγαν οι Τούρκοι το τσιφλίκι αγοράστηκε από τον Κοντογιάννη που του 1906 το πούλησε στους αδελφούς Μήτσο και Σπύρο Γκίκα . Ο Σπύρος πούλησε το μερίδιό του στους πρόσφυγες που ήρθαν από το μικρό μοναστήρι της Ανατολικής Ρωμυλίας της Βουλγαρίας . Αργότερα πούλησε και ο Μήτσος το δικό του μερίδιο στους κολίγους και σε διάφορους άλλους της περιφέρειας.
Η βελεσιώτες πού πήραν το όνομα τους από τον αγά που τους κατείχε τον βελλή , πουλήθηκαν ως τσιφλίκι στον Φωτιάδη,  βουλευτή μετέπειτα της επαρχίας Δομοκού,  με συνολική έκταση 2.500 στρέμματα.
Το χωριό Σοφιάδα ανήκει ως τσιφλίκι στον Ζωγράφο.
Το Πολυδένδρι η παλιά ονομασία του ήταν Τραχάνη ήταν τσιφλίκι των αδελφών Νέγκα οι οποίοι τον πούλησαν το 1917 σε ακτήμονες ιδιώτες από τα γύρω χωριά της επαρχίας.
Η ελπίδα των φτωχών αγροτών , ότι η απελευθέρωση της Ελλάδας θα έφερνε καλύτερες μέρες κατέρρευσε παταγωδώς.  Οι συνθήκες με τους νέους ιδιοκτήτες τους τσιφλικάδες χειροτέρευαν,  οι τελευταίοι είχαν  στο νου τους μόνο το κέρδος,  ήταν σκληροί  και άρπαγες, αδιαφορούσαν για τους ανθρώπους και η καταπίεση των γεωργών έγινε κανόνας.  Δικαιώματα που ίσχυαν επί τουρκοκρατίας καταπατήθηκαν.
   Ο ταλαίπωρος κολίγος βλέπει τη γη,  που ο ίδιος πότιζε με τον ιδρώτα του,  πάππου προς πάππου ,να περνάει στα χέρια ξένων και όχι του ιδίου ,νιώθει την οργή να τον πνίγει,  τα χρόνια που ακολουθούν οι εξεγέρσεις ήταν συνεχείς και εναλλάσσονται μεταξύ Καρδίτσας και Λάρισας
Το 1907 δολοφονήθηκε ο αγωνιστής των αγροτών Μαρίνος Αντύπας από τον επιστάτη Ιωάννη Κυριάκου.  Ο φόνος του δεν πτόησε κανέναν και ο αγώνας συνεχίστηκε με την ίδια ένταση.
    Έτσι έχουμε στις 16 Σεπτεμβρίου του 1909 στην Καρδίτσα με πρωτοβουλία του γεωργικού συνδέσμου συλλαλητήριο , στις 29 Νοεμβρίου γίνεται η ιστορική συγκέντρωση του συνδέσμου στον Ιερό Ναό Ζωοδόχου Πηγής στις Καμινάδες Καρδίτσας.
 Την 1η Νοέμβρη ξεσηκώνονται τα χωριά του Πηλίου, με μαύρες σημαίες έκαναν πορεία στο Βόλο ,ζητώντας να καταργηθεί ο φόρος το λάδι.
 Την 20η Γενάρη του 1910 νέο συλλαλητήριο στην Καρδίτσα στο οποίο λαμβάνουν μέρος και μαθητές .
 Στις 27 του Γενάρη του 1910 συνήλθε το Γεωργικό συνέδριο
 Στις 7 Φεβρουαρίου του 1910 νέα συλλαλητήρια σε όλες τις θεσσαλικές πόλεις στα Τρίκαλα στη Λάρισα στο Βόλο στο Βελεστίνο στα Φάρσαλα και στην Καρδίτσα
Παραμονές των συλλαλητηρίων τις 6 Μαρτίου του 1910 οι διεργασίες στα τσιφλίκια είναι έντονες μαζώξεις διαφωνίες ένταση.
Την επόμενη ημέρα το αγροτικό κίνημα θα δεχτεί πολλά πυρά από τους χωροφύλακες και και θα θρηνήσει θύματα.
Ο Στέφανος Ακριβούσης  και ο Αντώνης Δημητρίου θα βρουν το θάνατο Επίσης στο σταθμό τσουλάρ όπου είχε συγκεντρωθεί νέο πλήθος αγροτών θα πέσει νεκρός ο Σέρτζιλαριωτης .
Επίσης στην είσοδο από Φάρσαλα στη Λάρισα ένας αγρότης ακόμα θα πέσει νεκρός ο Μπατάλας.  Μετά τα γεγονότα της έκτης Μαρτίου και την περιπέτεια  της Δίκης που ακολούθησε στη  Λαμία,  υπήρξε έντονη διάθεση όλων των κολίγων του θεσσαλικού κάμπου για συνέχιση του αγώνα τους.
Το 1911 γίνεται η διανομή των πρώτων στρεμμάτων σε ακτήμονες καλλιεργητές γηγενείς,  και πρόσφυγες της Ανατολικής Ρωμυλίας στο Μεγάλο Μοναστήρι και στο Ριζόμυλο του Βόλου
Τον Σεπτέμβριο του 1912 κηρύχθηκαν οι βαλκανικοί πόλεμοι και το αγροτικό ζήτημα πέρασε σε δεύτερη μοίρα αλλά δεν εγκαταλείφθηκε η γη των κολίγων έδιναν το αίμα τους για την πατρίδα και τσιφλικάδες φρόντιζαν πάντα για τα συμφέροντά τους.
Το 1917 ο Βενιζέλος ψήφισε το νόμο 1702 με τον οποίον απαλλοτρίωση θα γινόταν με αποζημίωση των γαιοκτημόνων και στόχο είχε να κερδίσει την εύνοια των αγροτικών πληθυσμών ο νόμος συμπληρώθηκε το 1919 με το νόμο 2052 και προέκυψε από τις πιέσεις των αγροτικών συλλόγων όχι μόνο της Θεσσαλίας αλλά και των αγροτών της Μακεδονίας και της Πελοποννήσου.

Η απαλλοτρίωση έγινε πραγματικότητα από την επαναστατική κυβέρνηση του συνταγματάρχη Πλαστήρα Νικολάου με νομοθετικό διάταγμα στις 14 Φεβρουαρίου του 1923 και Υπουργό Γεωργίας τον Σιδέρη έτσι δόθηκε λύση στο αγροτικό πρόβλημα διανέμοντας το μεγαλύτερο τμήμα των τσιφλικιών στους ακτήμονες 42 χρόνια μετά τη δημιουργία του.

Επιμέλεια Νικόλαος Καλημέρης ( το κείμενο βασίστηκε σε εργασίες που παρουσιάστηκαν στο 4ο Εθνολογικό Συνέδριο Θεσσαλών το 2016- εργασίες Αθανασίας Παππά φιλολόγου και κυρίως της  Κατερίνας Βαϊρλή πτυχιούχου φυτικής παραγωγής και ερευνήτριας.)

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
ΓΗ ΚΑΙ ΑΓΩΝΕΣ ΤΩΝ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΤΗΣ ΠΕΔΙΝΗΣ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ
ΧΡΟΝΙΚΑ ΕΠΑΡΧΙΑΣ ΔΟΜΟΚΟΥ 10Ος ΤΟΜΟΣ
ΘΕΣΣΑΛΙΚΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ 54Ος ΤΟΜΟΣ






Share on Google Plus

About kalimerisnikos

Author Details