Τη χαμένη πλάκα εντόπισε πριν από λίγα μόλις χρόνια, το 2009, ο ομότιμος καθηγητής κλασικής αρχαιολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Γεώργιος Δεσπίνης, ένας από τους πιο σπουδαίους σύγχρονους μελετητές της αρχαίας ελληνικής γλυπτικής. Ο Δεσπίνης παρατήρησε τις ομοιότητες ανάμεσα στις περιγραφές των περιηγητών και σε ένα ανάγλυφο του Βυζαντινού Μουσείου στην Αθήνα, με άγνωστη προέλευση. Το έργο αυτό, που χρονολογείται μεταξύ του 11ου και του 13ου αιώνα, απεικονίζει έναν κένταυρο να παίζει λαγούτο και μία γυναικεία μάλλον μορφή να χορεύει μπροστά του. Ερευνώντας το αρχείο της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, ο καθηγητής διαπίστωσε ότι το 1869 το Υπουργείο Στρατιωτικών απέστειλε το ανάγλυφο από τη Λαμία στον Πειραιά, απ’ όπου μεταφέρθηκε στο Εθνικό Μουσείο. Δεν υπάρχει λοιπόν αμφιβολία ότι αυτό είναι το χαμένο ανάγλυφο του κάστρου της Λαμίας, στο οποίο έδρευε τότε στρατιωτική φρουρά. Μπορούμε να υποθέσουμε ότι κάποιος φιλάρχαιος αξιωματικός θεώρησε ότι το ανάγλυφο με τον κένταυρο θα έπρεπε να εκτεθεί στο κεντρικό αρχαιολογικό μουσείο της χώρας και φρόντισε για τη μεταφορά του.
Ο κένταυρος της Λαμίας είναι επομένως βυζαντινός και η μορφή δίπλα του δεν μπορεί να ταυτιστεί με τον Αχιλλέα. Το δεδομένο αυτό δεν μειώνει την αξία του αναγλύφου, αντίθετα το κάνει ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς πρόκειται για μία πολύ σπάνια περίπτωση απεικόνισης ενός αρχαίου μυθικού όντος στη βυζαντινή μαρμαρογλυπτική. Οι αρχαίοι ελληνικοί μύθοι δεν λησμονήθηκαν στο Βυζάντιο, αλλά παρέμειναν ζωντανοί και συνέχισαν να απεικονίζονται στη γλυπτική και σε άλλες τέχνες, ακόμα και σε ιερούς χώρους –έχουμε για παράδειγμα άλλον ένα ανάγλυφο κένταυρο στο τέμπλο της μητρόπολης του Μυστρά. Το λαγούτο που κρατά ο κένταυρος της Λαμίας και η ορχούμενη γυναίκα μας θυμίζουν επίσης ότι το Βυζάντιο δεν ήταν μία αυστηρά θρησκευόμενη κοινωνία, αλλά ένας κόσμος που αγαπούσε τη μουσική, το χορό και τις γιορτές.
Το ανάγλυφο του Κάστρου της Λαμίας εκτίθεται σήμερα στη μόνιμη συλλογή του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου της Αθήνας, στο πωλητήριο του οποίου διατίθενται μάλιστα ακριβή αντίγραφά του. Έστω και με αυτή τη μορφή, του εκμαγείου, θα ήταν ευχής έργον να επανέλθει στην αρχική θέση του, επάνω από την πύλη του Κάστρου της Λαμίας, εκατόν πενήντα χρόνια μετά τη μεταφορά του στην Αθήνα, για να ερεθίζει τη φαντασία των επισκεπτών, όπως συνέβαινε επί πολλούς αιώνες πριν.
0 comments:
Δημοσίευση σχολίου