Παύλος Αλμπανούδης Διδάκτωρ Φιλολογίας, Γλωσσολόγος – Διαλεκτολόγος, Ζωτικής σημασίας στοιχείο του λαϊκού πολιτισμού ο διαλεκτικός λόγος

Παύλος Αλμπανούδης Διδάκτωρ Φιλολογίας, Γλωσσολόγος – Διαλεκτολόγος, Ζωτικής σημασίας στοιχείο του λαϊκού πολιτισμού ο διαλεκτικός λόγος

Λίγες οι περιπτώσεις που διατηρείται σχετικά ζωντανή μια διάλεκτος ή ένα ιδίωμα - Το βορειότερο σημείο στη βαλκανική ενδοχώρα όπου παρατηρείται η ελληνική διάλεκτος η Ανατολική Ρωμυλία

«Ζωτικής σημασίας στοιχείο του λαϊκού πολιτισμού ο διαλεκτικός λόγος», υποστηρίζει ο Παύλος Αλμπανούδης, διδάκτωρ Φιλολογίας, Γλωσσολόγος – Διαλεκτολόγος μιλώντας στον «Παρατηρητή της Θράκης» με αφορμή τις εκδηλώσεις που πραγματοποιεί η Ομοσπονδία Συλλόγων Ανατολικής Ρωμυλίας στις οποίες ομιλητής είναι ο ίδιος, σε μια προσπάθεια, που όπως τονίζει, «έχει στόχο τη συνειδητοποίηση της αξίας του διαλεκτικού λόγου. Ο Παύλος Αλμπανούδης, που τον γνωρίσαμε στο πρώτο πανελλήνιο συνέδριο της Ομοσπονδίας που πραγματοποιήθηκε στην Κομοτηνή, το 2008, όπου μίλησε με θέμα «Οι αρχαϊσμοί των Ανατολικορωμυλιώτικων γλωσσικών ιδιωμάτων», ασχολήθηκε με το θέμα το οποίο απετέλεσε και την διδακτορική του διατριβή. Η προσπάθειά του αυτή συνεχίζεται ακόμη και σήμερα με αποτέλεσμα να εμπλουτίζει το υλικό του με νέα στοιχεία, ενώ στόχος του είναι η ολοκλήρωση ενός λεξικού που θα αφορά τα ανατολικορωμυλιώτικα γλωσσικά ιδιώματα, περί των οποίων και ο λόγος, και όχι μόνον…

ΠτΘ: Με αφορμή το πρώτο Πανελλήνιο Συνέδριο Συνέδριο Ανατολικορωμυλιωτών που έγινε στην πόλη μας, είχαμε μιλήσει για το θέμα των ιδιωμάτων στην περιοχή της Ανατολικής Ρωμυλίας και είχατε κάνει λόγο για ποικιλία ιδιωμάτων…
Π.Α.: Υπάρχει ποικιλία ιδιωμάτων στον ευρύτερο χώρο της Ανατολικής Ρωμυλίας και εγώ συγκεκριμένα ασχολούμαι με την περιοχή του Καβακλί, όπου εκτός από αυτό υπάρχουν άλλα ένδεκα χωριά και μιλούν ένα γλωσσικό ιδίωμα με κάποιες διαφορές.

ΠτΘ: Όλα τα χωριά παρουσιάζουν διαφοροποιήσεις στη γλώσσα τους;
Π.Α.: Όχι ακριβώς. Κατά ζώνες παρουσιάζουν διαφοροποιήσεις. Δηλαδή βασικά υπάρχει η ζώνη των Καρυών, η ζώνη του Καβακλί, η ζώνη των Μπογιαλικιών, Μεγάλο Μπογιαλίκι και Μικρό Μπογιαλίκι και Μουράνταλι και η ζώνη του Μοναστηρίου, Μεγάλο και Μικρό Μοναστήρι και Άκ Μπουνάρ που είναι το βορειότερο χωριό. Πρόκειται για την βορειότερη ζώνη και αποτελεί το βορειότερο σημείο στη βαλκανική ενδοχώρα όπου παρατηρείται η ελληνική διάλεκτος.

ΠτΘ: Πού οφείλονται οι διαφοροποιήσεις;
Π.Α.: Είναι συνηθισμένο φαινόμενο οι διαφοροποιήσεις αυτές και οφείλονται κυρίως στην έλλειψη επικοινωνίας. Αυτό παρατηρείται ακόμη και σε νησιά. Σε ένα νησί για να γίνει αυτό κατανοητό μπορούν να παρατηρηθούν διαφορές ανάμεσα σε δύο ή τρία χωριά.

ΠτΘ: Συνεχίζεται να ασχολείσθε με το θέμα των ιδιωμάτων στον ευρύτερο χώρο της Ανατολικής Ρωμυλίας ή από τη στιγμή που καταθέσατε την διδακτορική σας διατριβή σταματήσατε;
Π.Α.: Εξακολουθώ να ασχολούμαι γιατί υπάρχουν πολλά ζητήματα. Η διατριβή ήταν η βάση. Το ζητούμενο είναι να γίνει η διατριβή δημοσιεύσιμη και να προστεθούν νεότερα στοιχεία, να απλοποιηθούν κάποια στοιχεία εντελώς επιστημονικά ώστε να γίνουν προσιτά στο ευρύ κοινό. Στη συνέχεια θα πρέπει να γίνει κάποια επεξεργασία σε παραμύθια και τραγούδια για να δημοσιευθούν και το κυριότερο είναι ότι προχωρά ένα λεξικό που έχω αρχίσει εδώ και χρόνια το οποίο βέβαια χρειάζεται πολύ δουλειά και πολύ χρόνο.

ΠτΘ: Υπάρχει πεδίο ερεύνης μεγάλο;
Π.Α.: Πολύ μεγάλο και ο χρόνος που έχω είναι περιορισμένος.

ΠτΘ: Από πού έλκει την καταγωγή της η Ανατολικορωμυλιώτικη διάλεκτος;
Π.Α.: Όπως είπα, δεν μπορούμε να μιλάμε για Ανατολικορωμυλιώτικη διάλεκτο αλλά για ανατολικορωμυλιώτικα ιδιώματα γιατί υπάρχουν βασικές ομάδες. Το ιδίωμα του Καβακλί διαφέρει πάρα πολύ από την παραθαλάσσια ομάδα της Αγχιάλου ή της Μεσημβρίας ή της Σωζόπολής και λιγότερο, διαφέρει βέβαια, από την περιοχή της Φιλιππούπολης και της Στενημάχου. Υπάρχουν αυτές οι τρεις βασικές ζώνες και δεν μπορούμε να μιλάμε για μια κοινή διάλεκτο.

ΠτΘ: Υπάρχουν αρχαϊκά στοιχεία μέσα;
Π.Α.: Ναι υπάρχουν τα μελέτησα και τα ανακοίνωσα στο πρώτο συνέδριο της Ομοσπονδίας Συλλόγων Ανατολικής Ρωμυλίας που έγινε στην Κομοτηνή και έχουν δημοσιευθεί στον τόμο. Έκτοτε ό,τι υποκύψει στην αντίληψή μου το συμπληρώνω και εμπλουτίζω το υλικό. Υπάρχουν πάρα πολλά στοιχεία και είναι ενδιαφέροντα, γιατί αποτελούν περιφερειακά ιδιώματα του ελληνισμού και συγκεντρώνουν περισσότερα αρχαϊκά στοιχεία από ό,τι τα ιδιώματα του βασικού ελληνικού κορμού. Για παράδειγμα στην Καππαδοκία ή στην διάλεκτο της Μαριούπολης στην Ουκρανία ή στις διαλέκτους της Κάτω Ιταλίας παρατηρούνται σε μεγάλο βαθμό στοιχεία από την Ελληνική γλώσσα. Το ίδιο συμβαίνει και στα ανατολικορωμυλιώτικα που αναφέρονται στις βόρειες περιοχές του ευρύτερου Ελληνισμού.

ΠτΘ: ‘Έχουν δεχθεί επιδράσεις από την τουρκική ή την βουλγαρική γλώσσα;
Π.Α.: Από την τουρκική έχουν δεχθεί σε μεγάλο βαθμό επιδράσεις, γιατί ήταν η κυρίαρχη γλώσσα των Βαλκανίων. Και αυτό συμβαίνει όχι μόνο στις διαλέκτους αλλά και στις εθνικές γλώσσες, όπως για παράδειγμα στην βουλγαρική, στην σερβική, στην ελληνική. Από τη βουλγαρική έχουν δεχθεί σε μικρότερο βαθμό. Ήταν και οι δύο υπόδουλες γλώσσες και δέχθηκαν παράλληλα τις γλωσσικές επιδράσεις. Εκατέρωθεν επίσης υπήρξαν επιδράσεις, περισσότερες όμως ήταν οι επιδράσεις της ελληνικής στη βουλγαρική, λόγω της διοίκησης και της εκκλησίας, εννοώ της Ορθοδοξίας και στη συνέχεια μέσω του Πατριαρχείου.

Υπάρχουν ακόμα περιπτώσεις όπου ο διαλεκτικός λόγος είναι κυρίαρχος

ΠτΘ: Σήμερα η διαλεκτική διαφοροποίηση τείνει να εκλείψει λόγω της επικράτησης της κοινής ελληνικής. Πολλοί υποστηρίζουν ότι οι διάλεκτοι αποτελούν στοιχείο πολιτιστικής παράδοσης παρά ζωντανή γλώσσα. Ποια είναι η άποψή σας;
Π.Α.: Κατά κανόνα ισχύει αυτό. Αναντίρρητα ισχύει, αλλά υπάρχουν περιπτώσεις όπου ο διαλεκτικός λόγος είναι κυρίαρχος. Υπάρχουν ακόμα. Για παράδειγμα στους Πόντιους που επαναπατρίζονται και δεν έχουν δεχθεί την επίδραση της ελληνικής η ποντιακή είναι η κύρια γλώσσα τους. Επίσης αυτό συμβαίνει όχι μόνο στους Πόντιους, αλλά και στους βλαχόφωνους για παράδειγμα, παρατηρείται ότι όταν συγκεντρώνονται ο κυρίαρχος κώδικας είναι η διάλεκτος. Προτιμούν τα βλάχικα παρά την νεοελληνική. Το σημαντικότερο αφορά στα τσακώνικα στη νοτιοδυτική Πελοπόννησο που είναι και η μόνη διάλεκτος που προέρχεται από την αρχαία ελληνική και συγκεκριμένα από την αρχαία λακωνική που είναι μια δωρική διάλεκτος.

Από τα ανατολικορωμυλιώτικα ιδιώματα το πιο ζωντανό είναι της περιοχής Καβακλί

ΠτΘ: Οι ανατολικορωμυλιώτες χρησιμοποιούν τα ιδιώματά τους;
Π.Α.: Από τα ανατολικορωμυλιώτικα ιδιώματα το πιο ζωντανό είναι το ιδίωμα της περιοχής Καβακλί. Πράγματι όταν βρεθούν μεταξύ τους τις περισσότερες φορές προτιμότερος είναι ο διαλεκτικός λόγος. Αυτός είναι ο κυρίαρχος κώδικας ειδικά στις μεγάλες ηλικίες, στις νεότερες πολύ σπάνιο να παρατηρηθεί κάτι τέτοιο.

Στόχος των εκδηλώσεων η συνειδητοποίηση της αξίας του διαλεκτικού λόγου

ΠτΘ: Η διατήρηση των ανατολικορωμυλιώτικων ιδιωμάτων αποτελεί στόχο για την Ομοσπονδία Συλλόγων Ανατολικής Ρωμυλίας μέσω της προσπάθειας που γίνεται με τη διοργάνωση περιφερειακών εκδηλώσεων, όπου είστε ο βασικός ομιλητής;
Π.Α.: Οι διοργανώσεις δεν έχουν στόχο την διατήρηση. Περισσότερο θα έλεγα έχουν στόχο τη συνειδητοποίηση της αξίας του διαλεκτικού λόγου, γιατί παλιότερα είχε στιγματισθεί, γενικά βέβαια, και όχι μόνο τα ανατολικορωμυλιώτικα ιδιώματα, είχε υποχωρήσει σε μεγάλο βαθμό και δεν έγινε αντικείμενο συστηματικής επιστημονικής μελέτης με αποτέλεσμα η σημερινή διαλεκτολογία να περιορίζεται στις περισσότερες περιπτώσεις σε κάποια αμφισβητούμενα γλωσσικά μνημεία, για παράδειγμα τραγούδια ή παραμύθια, όπου ο διαλεκτικός λόγος δεν διατυπώνεται πολύ καθαρά, δεν γράφεται δηλαδή με κάποια σύμβολα, για να γνωρίζουμε την προφορά του ακριβώς, και προσπαθεί έτσι να συμμαζέψει αυτά που δεν είχαν μελετηθεί εδώ και δεκαετίες. Υπό το πρίσμα αυτό γίνεται μια προσπάθεια για να ξέρει ο κόσμος ότι αυτό δεν είναι μια παραποίηση της ελληνικής, μια κακή μορφή της ελληνικής γλώσσας, αλλά μια εξέλιξη του γλωσσικού πολιτισμού που έχει σχέση με το γεωγραφικό χώρο και με άλλες βέβαια συνθήκες που επιδρούν για να διαμορφωθεί μια διάλεκτος.

Είναι λυπηρό που έχουν χαθεί πολύ σημαντικά διαλεκτικά στοιχεία

ΠτΘ: Υπάρχει ενδιαφέρον για τα ιδιώματα της Ανατολικής Ρωμυλίας από την νεολαία, αλλά και γενικότερα;
Π.Α.: Υπάρχει και από ό,τι γνωρίζω υπάρχει ενδιαφέρον και από άλλες περιοχές και όχι μόνο για τα δικά μας ιδιώματα. Για παράδειγμα τα τσακώνικα τα μαθαίνουν και τα μικρά παιδιά, διδάσκονται και μάλιστα έχει μεταφρασθεί το ευαγγέλιο, αλλά γίνεται και η λειτουργία στα τσακώνικα. Όλα αυτά είναι πολύ σημαντικά. Το λυπηρό στην προκειμένη περίπτωση είναι ότι έχουν χαθεί πάρα πολύ σημαντικά διαλεκτικά στοιχεία, όπως τα καππαδοκικά ιδιώματα, όπως τα ιδιώματα της Μαύρης Θάλασσας, και είναι γνωστά από βιβλία και μελέτες που έγιναν παλιότερα. Λίγες είναι οι περιπτώσεις που διατηρείται σχετικά ζωντανή μια διάλεκτος ή ένα ιδίωμα.

Ο διαλεκτικός λόγος συνοδεύει σε κάθε στιγμή το λαϊκό πολιτισμό

ΠτΘ: κ. Αλμπανούδη ποια είναι η αξία του διαλεκτικού λόγου;
Π.Α.: Η αξία του διαλεκτικού λόγου είναι καθαρά ιστορικογλωσσική, δηλαδή θεωρείται ένα βασικό στοιχείο λαϊκού πολιτισμού πολύ σημαντικό, περισσότερο από ό,τι είναι η μουσική, ο χορός, απλά επειδή αυτά συνδυάζονται και συνδέονται με ευχάριστες στιγμές του ανθρώπου προκρίνονται ως πιο σημαντικά. Ο διαλεκτικός λόγος όμως είναι κάτι που συνοδεύει σε κάθε στιγμή το λαϊκό πολιτισμό. Δηλαδή η λαϊκή γλώσσα, η διάλεκτος ή το ιδίωμα, βρίσκεται σε κάθε στιγμή της ζωής του ανθρώπου, όταν αυτός βέβαια εκφράζεται σε διαλεκτικό λόγο. Βέβαια αυτό κατά κανόνα συνέβαινε πολύ παλιότερα. Ο διαλεκτικός λόγος όμως είναι βασικό στοιχείο λαϊκού πολιτισμού ζωτικής σημασίας όχι απλά ένα επιμέρους στοιχείο.

Εκδήλωση της νεολαίας της ΠΟΣΑΡ στη Λάρισα για τα ανατολικορωμυλιώτικα ιδιώματα

Συνεχίζοντας την προσπάθεια να φέρει κοντά στους νέους τα ανατολικορωμυλιώτικα ιδιώματα η Ομοσπονδία Συλλόγων Ανατολικής Ρωμυλίας με τον πρόεδρό της, Γιώργο Μεριστούδη και με μπροστάρη τη νεολαία της διοργανώνει μετά την εκδήλωση στη Θεσσαλονίκη και συγκεκριμένα στο Πλανητάριο, μια δεύτερη εκδήλωση στη Λάρισα σήμερα στο Χατζηγιάννειο. «Θεωρήσαμε σωστό ό,τι διοργανώνουμε στην Κεντρική Μακεδονία να το μεταφέρουμε και στα υπόλοιπα διοικητικά διαμερίσματα της Ελλάδας, όπου υπάρχουν αδελφοί Ανατολικορωμυλιώτες», δηλώνει η συντονίστρια της Νεολαίας της ΠΟΣΑΡ, Ευδοκία Παπαχριστούδη, σημειώνοντας όμως ότι αυτή τη φορά δίνεται «μια περιφερειακή διάσταση στην εκδήλωση, γιατί θεωρήσαμε ότι είναι ευκαιρία να ανταμώσουν όλοι οι σύλλογοι της Θεσσαλίας, ώστε να δώσουμε μια δυναμική και στην περιοχή αυτή. Θα μπορούσαμε λοιπόν να μιλήσουμε για ένα Πανθεσσαλικό αντάμωμα αδελφών Ανατολικορωμυλιωτών».
Στο πλαίσιο αυτό μετά την ομιλία του διδάκτορα φιλολογίας, γλωσσολόγου και διαλεκτολόγου, Παύλου Αλμπανούδη το Μεγάλο Μοναστήρι θα παρουσιάσει ένα δεκάλεπτο θεατρικό δρώμενο, που αφορά σε γεγονότα που λάμβαναν χώρο στην πλατεία, όπως παλιά από τους προγόνους, το Νέο Μοναστήρι, θα παρουσιάσει την Καμήλα με τη μοναστηριώτικη διάλεκτο, ο σύλλογος Αγχιάλου Βόλου θα παρουσιάσει ένα θεατρικό που αφορά σε ονομαστική εορτή, όπως γίνονταν στην Αγχίαλο, ο σύλλογος Ρυζομύλου θα τραγουδήσει δυο τρία τραγούδια χριστουγεννιάτικα από την περιοχή Ντογάνοβο, με χορωδία και όργανα και βέβαια παρών θα είναι και ο Μπάρμπα Δήμος Αναστούδης, ως μουσικός δάσκαλος στο ακορντεόν και πολλοί άλλοι νέοι μουσικοί.

Σκέψη η εκδήλωση να γίνει και στη Θράκη

Σκέψη η εκδήλωση αυτή να γίνει και στη Θράκη και όπως υπογραμμίζει η κ. Παπαχριστούδη, ήδη έχουν γίνει επαφές με το Σύλλογο της Ξυλαγανής και το Σύλλογο Ανατολικορωμυλιωτών Έβρου, ώστε να βρεθεί ο κατάλληλος χώρος για τη διοργάνωσή της.

Συντάκτης:Άννα Πατρωνίδου 
e-mail: paratiritis.patronidoy@gmail.com

Share on Google Plus

About kalimerisnikos