(ΦΩΤΟΓΡΑΦΊΑ ΑΡΧΕΙΟΥ απο κουτρουλού μαγούλα στο ΝΟι καθημερινές δραστηριότητες των ανθρώπων της Δυτικής Θεσσαλίας στη νεολιθική εποχή- σημαντικά και τα παλαιολιθικά ευρήματα
Μοναστήρι)
Στοιχεία που ρίχνουν φως στις καθημερινές δραστηριότητες των ανθρώπων της Δυτικής Θεσσαλίας, στη νεολιθική εποχή, παρουσίασε στο πρόσφατο, 1ο Καραγκούνικο Αντάμωμα, ο προϊστάμενος της ΛΔ' Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, Λεωνίδας Χατζηαγγελάκης. "Οι άνθρωποι με την άροση της γης, προχωρούν στην καλλιέργεια σιτηρών (μονόκοκκο και δίκοκκο σιτάρι, κριθάρι), οσπρίων (φακή, λαθούρι), καρπών (σύκα, βελανίδια), ενώ παράλληλα με την εξημέρωση αιγοπροβάτων, βοοειδών, χοίρων και άλλων ζώων, αναπτύσσεται η κτηνοτροφία. Μέσα στις καθημερινές δραστηριότητες συγκαταλέγονται η παραγωγή της τροφής, η υφαντική, καθώς και η καλαθοπλεκτική. Αρχαιολογικά ευρήματα, όπως τα πηνία, τα σφονδύλια και τα αποτυπώματα στις βάσεις των αγγείων από υφάσματα, ψάθες και καλάθια επιβεβαιώνουν τις δραστηριότητες αυτές", ανέφερε- μεταξύ άλλων- ο κ. Χατζηαγγελάκης, "σκιαγραφώντας" έτσι τη ζωή στη Δυτική Θεσσαλία κατά τη νεολιθική εποχή. Επισήμανε ακόμη πως σημαντικά και ενδιαφέροντα είναι και τα παλαιολιθικά ευρήματα από τη Δυτική Θεσσαλία,τα οποία εντοπίζονται κυρίως στο σπήλαιο της Θεόπετρας, που κατοικήθηκε σχεδόν χωρίς διακοπή, σε όλες τις φάσεις της Παλαιολιθικής Εποχής, καθώς επίσης και κατά τη Μεσολιθική περίοδο,ενώ στο Νομό Καρδίτσας,οι παλαιότερες ανθρώπινες δραστηριότητες εντοπίζονται στη Μέση Παλαιολιθική περίοδο,στην περιοχή της σημερινής λίμνης Ν. Πλαστήρα, όπου υπήρχε το εύφορο οροπέδιο της Νεβρόπολης. Έτσι, στην κτηματική περιφέρεια του Δημοτικού Διαμερίσματος Λαμπερού του Δήμου Πλαστήρα, στις ανατολικές όχθες της λίμνης, στη θέση "Χαλικάκι", αποκαλύφθηκαν, σύμφωνα με όσα επισημαίνει ο αρχαιολόγος στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, τα πρώτα επιφανειακά ευρήματα και συγκεκριμένα μια διπρόσωπη φυλλόσχημη αιχμή από σοκολατί πυριτόλιθο, μια φολίδα λεπιδόσχημη και ορισμένα ακόμη λίθινα εργαλεία. Επίσης, νεότερα επιφανειακά παλαιολιθικά ευρήματα προέρχονται από τη δυτική ακτή της λίμνης Ν. Πλαστήρα, από την περιοχή του Δήμου Νεβρόπολης, καθώς και από την περιοχή της δυτικής Αργιθέας, όπου έχουν εντοπιστεί και πετρώματα -κόνδυλοι πυριτόλιθου ως πρώτη ύλη για εργαλεία. Οι άνθρωποι αυτής της περιόδου είχαν απόλυτη εξάρτηση από το φυσικό περιβάλλον, δεν παρήγαν, αλλά κυνηγούσαν και συνέλεγαν καρπούς. Φαίνεται ότι οι κυνηγοί της Μέσης Παλαιολιθικής, σύμφωνα με τον κ. Χατζηαγγελάκη, εγκατέλειπαν εργαλεία ή όπλα σε θέσεις κυνηγιού και σε προσωρινές κυνηγετικές εγκαταστάσεις, όπως ίσως συνέβη στο Λαμπερό του Ν. Καρδίτσας. Στη Μεσολιθική εποχή, συνεχίζει ο ίδιος, δημιουργούνται σταδιακά οι κατάλληλες συνθήκες για το πέρασμα από το θηρευτικό και τροφοσυλλεκτικό στάδιο, καθώς και το νομαδικό τρόπο διαβίωσης, που χαρακτήριζε την Παλαιολιθική και Μεσολιθική εποχή στο παραγωγικό στάδιο της Νεολιθικής και στην αρχή της αγροτικής οικονομίας, με την άσκηση της γεωργίας και της κτηνοτροφίας. Συνακόλουθα, δημιουργούνται οικισμοί μόνιμου χαρακτήρα σε πεδινές ή λοφώδεις περιοχές, κοντά στις οποίες υπήρχαν υδάτινες πηγές, δηλαδή λίμνες, ποτάμια, ρέματα . Οι υπαίθριοι οικισμοί έχουν συνήθως τη μορφή χαμηλού λόφου, ύψους 2-4 μέτρων και διαμέτρου 100-200 μέτρων και είναι γνωστοί στη θεσσαλική πεδιάδα με το όνομα "μαγούλα". Δεν αποτελούν φυσικά εξάρματα του εδάφους, αλλά δημιουργήθηκαν από τα αλλεπάλληλα στρώματα κατοίκησης στο ίδιο σημείο για πολλές εκατονταετίες ή και χιλιετίες. Η έκταση τους κυμαίνεται από μισό έως έξι στρέμματα, ενώ εκτιμάται ότι αριθμούν 100 έως 300 άτομα. Η μορφή των οικισμών διαφέρει κατά περιοχές και κατά περιόδους. Έτσι, κατά την Αρχαιότερη Νεολιθική αποτελούνται από ακανόνιστα ορύγματα μέσα στο έδαφος (ημιυπόγειες καλύβες) ή πασσαλόπηκτες καλύβες ,ενώ από τη Μέση Νεολιθική κτίζονται σπίτια με λίθινα θεμέλια και τοίχους από ωμές πλίνθους. Τα σπίτια είναι ορθογώνια συνήθως μονόχωρα ή διαθέτουν προθάλαμο στον "τύπο του μεγάρου". Είναι κτισμένα ανεξάρτητα το ένα από το άλλο, κατά κανόνα ισόγεια, ενώ υπάρχουν ενδείξεις και για διώροφα οικήματα. Εξωτερικά, παρατηρούνται κοινόχρηστοι χώροι με εστίες, φούρνους και διάφορες επιφάνειες εργασίας. Ενδεικτική απεικόνιση των οικιών παρουσιάζουν τα πήλινα ομοιώματα οικιών με στέγη που έχουν βρεθεί στην Κραννώνα, στον Πρόδρομο στους Μαυραχάδες, ή χωρίς στέγη που έχουν βρεθεί στους Σιταγρούς (Μακεδονίας) και στην Πλατιά Μαγούλα Ζάρκου. Αρκετοί οικισμοί περιβάλλονται από τάφρους ή λίθινους περιβόλους, που έχουν είτε "προστατευτικό" χαρακτήρα από τα άγρια ζώα είτε είναι δηλωτικά των ορίων του οικισμού. Κατά την Τελική Νεολιθική κτίζονται για πρώτη φορά τα αψιδωτά κτίσματα. Η επεξεργασία των οστών καθώς και των κεράτων δίνει εργαλεία (οπείς, βελόνες, σπάτουλες) για την κατεργασία των δερμάτων, την υφαντική, την καλαθοπλεκτική και την στειλέωση των λειασμένων λίθινων εργαλείων. Ομοίως, τα λίθινα εργαλεία από αποκρουσμένο λίθο (οψιανός, πυριτόλιθος) ή λειασμένο (αξίνες, πελέκεις, σμίλες) χρησιμοποιούνται για κοπτικές, υλοτομικές και ξυλουργικές δραστηριότητες. Μέσα στις καθημερινές δραστηριότητες συγκαταλέγονται η παραγωγή της τροφής, η υφαντική, καθώς και η καλαθοπλεκτική. Η κεραμική, δηλαδή η κατασκευή αγγείων πόσης, βρώσης ή και αποθηκευτικού χαρακτήρα, ξεκινά ως οικιακή παραγωγή και εξελίσσεται σε προϊόν εξειδικευμένων αγγειοπλαστών. Αρχικά, τα αγγεία ήταν μονόχρωμα και κατόπιν διακοσμημένα. Η διακόσμηση γινόταν είτε με την ανομοιομορφία της επίδρασης της φωτιάς κατά την όπτηση, είτε με τη χρήση γαιωδών χρωμάτων. Έτσι, μπορεί να είναι γραπτή, εγχάρακτη, πλαστική και ξεστή (στη Θεσσαλία). Κατά τη Νεολιθική περίοδο, στη Θεσσαλία, παρατηρούνται αγγεία, κατασκευασμένα σε άλλες περιοχές της Ελλάδος που μαρτυρούν εμπορικές ανταλλαγές είτε του σκεύους, είτε του περιεχομένου του. Ακόμη, παρατηρείται διακίνηση ορυκτών προϊόντων όπως ο οψιανός της Μήλου, που εκτός από την επαφή με το Αιγαίο δηλώνει και την ανάπτυξη της ναυσιπλοΐας. Στο ίδιο δίκτυο ανταλλαγών και εμπορίου εντάσσονται τα κοσμήματα από το όστρεο της Μεσογείου, τα λίθινα σκεύη, τα κοσμήματα και οι λίθινες σφραγίδες. Η επιθυμία για καλλωπισμό δηλώνεται με τη χρήση κοσμημάτων κατασκευασμένων από λίθο, από οστά, από πηλό, από όστρεα, από μέταλλα, ενώ γίνεται και χρήση φθαρτών υλικών, όπως τα άνθη και τα φτερά. Ένα ακόμη αντικείμενο που αποτελεί αποδεικτικό ιδιοκτησίας ή δηλωτικό γοήτρου είναι η σφραγίδα, συνήθως κωνική, με κορυφή που χρησιμεύει ως λαβή, διάτρητη ή μη και σφραγιστική βάση με γεωμετρικά θέματα και μαιανδρολαβυρίνθους.Τέλος η νεολιθική ειδωλοπλαστική δηλώνεται μέσα από τα ομοιώματα οικιών και διαφόρων αντικειμένων. Ακόμη, παρατηρούνται μορφές ζώων, άγρια ή οικόσιτα, καθώς και ανθρωπόμορφα ανδρικά ή γυναικεία ειδώλια, φυσιοκρατικά ή σχηματικά (σταυρόσχημα, αγκυρόσχημα), όρθια ή καθιστά, που έχουν σχέση με τη ζωή και το οικιακό καθημερινό περιβάλλον. Υπάρχουν ειδώλια εγκύων γυναικών ή κεφάλια με έντονα χαρακτηριστικά.
0 comments:
Δημοσίευση σχολίου